Afrika Ülkelerinde Yatırım Teşvikleri

Kamil ERBAYRAM / Bolu Kalite Yem Genel Müdürü
Güvenilir trading firmaları ile çalışın

1995 yılından bu yana Bolca markasıyla hindi üretiyoruz. Yıllık üretim kapasitemiz 30 bin ton civarında. 2006 yılından bu yana Angola, Kenya, Nijerya, Kongo Demokratik Cumhuriyeti ve Benin’e ihracat yapıyoruz. Bu pazarları fuarlarda edindik.

Bu ülkeler için özel bir üretim yapmıyoruz ancak buralara gönderdiğimiz ürünler biraz daha ucuz ve onların damak tatlarına uygun. Normalde diğer ülkelerin tercih etmediği ürünleri bu ülkelere rahatlıkla satıyoruz. En önemli sıkıntımız bu ülkelere direkt ihracat yapamamamız. Arada aracı olan trading firmaları var. Bu ülkelere mal satmak isteyenler güvenilir trading firmaları bulsunlar. Verdikleri sözleri mutlaka zamanında yerine getirsinler. Akreditifli çalışsınlar. Afrika’ya yaptığımız ihracatı artırmak istiyoruz. Firma olarak mütevazi çalışmalarla son iki yılda ihracatımızı ikiye katladık. Birçok ülke ihracatçılarını destekliyor. Bize de yeterli sübvansiyon sağlanırsa ihracatımızı daha da artırabiliriz.

ULAŞIM KOLAY

İstanbul’dan Maputo’ya henüz direkt uçuş yok ancak Türkiye ile Mozambik Sivil Havacılık Heyetlerinin 18 Eylül 2012 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirdiği sivil havacılık müzakerelerinde Hava Ulaştırma Anlaşması imzalandı. Bu anlaşmaya göre tayin edilen havayolu işletmeleri Türkiye’deki tüm noktalardan Maputo, Beira ve Nampula’ya, Mozambik’in tayin edeceği havayolu işletmeleri de aynı şehirlerden ilk etapta İstanbul ve Ankara’ya haftada 14 kez tarifeli yolcu seferi ve kısıtlama olmaksızın tarifeli kargo seferleri düzenleyebilecek. THY’nin Güney Afrika Jo-hannesburg’a İstanbul’dan direkt uçuşu var. Oradan South African Airvvays ile Maputo’ya 1.5 saatte ulaşılabiliyor.

Türkiye’nin Maputo büyükelçiliğinin Mart 2011’de açıldığını da hatırlatalım. Mozambik, 30 günlük turistik vize veriyor. Vize ülkeye girişte alınabiliyor.

İsmini Zambezi Irmağı’ndan alıyor. Yaklaşık 13.5 milyon nüfusun yaşadığı ve 45 ayrı yerel dilin konuşulduğu ülkede resmi dil İngilizce. Afrika’nın en demokratik ülkelerinden biri olarak kabul ediliyor.

Başta bakır olmak üzere yeraltı kaynakları bakımından oldukça zengin. Bakırın yanı sıra petrol, doğalgaz, elmas, altın, gümüş, uranyum, çinko, kurşun, nikel, kalay ve kömür madenlerine sahip. Turizm potansiyelinin yüksek olmasından ötürü Zambiya hükümeti bu sektöre yapılacak yatırımları teşvik kapmasına almış.

Türkiye’nin Lusaka Büyükelçiliği 2011 yılında açıldı. Bu büyükelçilik Türkiye ile Malavi arasındaki ilişkileri de yürütüyor. Zambiya’nın Türkiye’de büyükelçiliğinin açılması için çalışmalar sürüyor.

Zambiya hükümeti, Türk vatandaşlarına vizeyi ülkeye girişte veriyor. 2011 yılı Eylül ayında Zambiya Cumhurbaşkanı seçilen Michael Chilufya Sata, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün davetlisi olarak önümüzdeki aylarda Türkiye’ye bir resmi ziyaret gerçekleştirecek.

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu bünyesinde Türk-Zambiya İş Konseyi’nin kurulması çalışmaları başlamış durumda. Ayrıca TİM, TUSKON ve Zambiya’nın Türkiye Fahri Konsolosluğu’nun organize ettiği, işadamlarından oluşan bir heyetin bu yıl içinde Zambiya’yı ziyaret etmesi planlanıyor.

Zambiya’da faaliyet gösteren birkaç Türk şirketi var. En ciddi yatırımı ise Mineks International yapmış durumda. Mineks Interna-tional’ııı Zambiya’da petrol, doğalgaz, madencilik ve sağlık alanlarında yatırımları var.

Zambiya’nın 2007 yılından bu yana İstanbul Fahri Konsolosluğunu Bülent Göktuııa yürütüyor. Göktuna, İstanbul Cerrahi Hastanesi ve Mineks Internatio-nal’ın patronu.

YİD MODELİNİ UYGULUYORLAR

Bülent Göktuna, Zambiya’da enerji, madencilik, turizm gibi sektörlerde birçok projenin yap-işlet-devret modeliyle hayata geçirileceğini söylüyor. Bunun yanında yine aynı modelle karayolu ve demiryolu ağları yenilenecek.

Zambiya’da bir başka iş potansiyeli de sağlık sektöründe. Göktuna, geçtiğimiz günlerde Türkiye’nin Lusaka Büyükelçiliği ile Zambiya hükümeti arasında sağlık sektörüyle ilgili bir anlaşma imzalandığını açıklıyor. Buna göre ülkede birçok ihtisas hastanesinin kurulması planlanıyormuş. Diğer taraftan Zambiya hükümeti Türkiye’dekine benzer bir organize sanayi bölgesi (OSB) modelini ülkesinde gerçekleştirmek istiyor. Bunun için ZambiyalI bir heyet geçen yıl Gebze OSB’de incelemelerde bulunmuş.

TARIM VE TURİZM GÖZDE

Gayri Safi Milli Hasılası (GSMH) yaklaşık 20 milyar dolar olan Zambiya’da kişi başı milli gelir yaklaşık bin 500 dolar civarında. Bülent Göktuna, özellikle tarım ve turizm sektörlerine yapılacak yatırımlara ciddi teşviklerin verildiğini belirtiyor:

“Zambiya tüm Güney Afrika bölgesinin su kaynaklarının yüzde 43’üne sahip.

Birçok tarım ürününün yetiştirilip ambalajlanması konusunda yatırım fırsatları var. Su kaynaklarının zenginliği hidroelektrik santrallerin kurulmasına da imkan veriyor, tnşaat malzemeleri ihracatı bakımından da uygun bir pazar. Yine bakır başta olmak üzere madencilik sektörü de yatırım yapılabilecek potansiyeli yüksek alanlar arasında.” THY’nin bu yıl içinde İstanbul Lusaka seferlerine başlaması bekleniyor.

Berke SARPAŞ / eBaltaş Kurucu Ortağı
İş yaparken dikkat edilecek hususlar

• Eğer bölgedeki bir şirket size büyük bir kamu ihalesinin olduğunu söyleyip sizden yüksek miktarda ürün talep ediyorsa ve elindeki büyük miktardaki parayı Türkiye’ye sokarsanız yarısını size vereceğini söylüyorsa, büyük ihtimalle kara para aklamaya çalışıyor demektir.

• Bölgede büyük ticari fırsatlar var. Hiçbir işte kazanmadığınız parayı Afrika’da kazanabilirsiniz. Ancak yerel distribütörlerle çalışacaklar için bir uyan yapalım. Küçük de olsa bir kısmının mafya olduğunu hatırlatalım. Ama korkmayın!.. Para kazandıkları sürece hiçbir sorunla karşılaşmazsınız.

• Bu ülkelerde yapacağınız iş hakkında devletlerin resmi web sitelerinden (ilgili ülkenin adını ve gov kelimesini Google’dan aratarak ulaşabilirsiniz] bilgi alabilirsiniz. Ayrıca Afrika Birliği Organizasyonu (Organization of African Unity (OAU)] ve Kuzey Afrika Ekonomik Topluluğu’ndan (ECOVVAS) da destek isteyebilirsiniz. Gitmeden evvel tüm aşılarınızı yaptırmayı da unutmayın!..

En önemli sorun nakliye

Cezayir’deki deterjan fabrikamız ve Mısır’daki hijyen tesislerimiz sayesinde sıfır gümrükle Afrika’nın tümüne deterjan, bebek bezi, hjjyenik ped ve temizlik kağıtları ihraç ediyoruz. Tüm ihracatımız içinde Afrika’nın payı yüzde 18. Afrika ülkeleri gerek rakiplerin bölgedeki konumlanması, gerekse Afrikalı tüketicilerin çağdaş temizlik olanaklarından yoksunluğu nedeniyle çok verimli bir pazar. Bu ülkelerde genelde üretim yok. İthalata dayalı ekonomileri var. Bu yüzden uygun fiyat ve kaliteli ürünle pazara rahatlıkla girip hızlı ilerleme kaydedilebiliyor. Ülkesine göre nakliye büyük bir sorun, çok yüksek taşıma bedelleri var. İthalatçı firmalar yüksek marjlarla çalışmak istiyor. Bu da fabrika çıkış fiyatlarımızın düşük seviyelerde olmasını gerektiriyor. Diğer bir sorun ise belirli ülkelerde sevkiyattan önce yapılması gereken gözetim işlemlerinin zorunlu olması. Bu hem zaman kaybına, hem de maliyet artışına neden oluyor. Bu yüzden fiyat analizinin iyi yapılması gerekiyor.

Özbey Men / Para Dergisi