Amerika’da Yatırım Fırsatları

BEDAVA ARAZİ FIRSATI

ABD’de Kansas, Nebraska, Iowa, Michigan, Maine gibi eyaletlerin bazı şehir ve bölgelerinde yatırımcılara bedava arazi de veriliyor. Örneğin Michigan eyaletinin Muskegon şehrinde yeni sanayi yatırımı yapacak şirketlere arazi bedava veriliyor. Tek şart, yapılacak yatırımla en az 25 kişiye iş imkanı sağlanması. 25 kişilik bir yatırıma 5 dönümlük bedava arazi verilirken, 100 kişiyi istihdam eden yatırımcılar için 30 dönüm arazi hibe ediliyor. Bu arazilerin her türlü altyapıya sahip, otoyollara, demiryoluna ve Muşkegon Havaalanı’na çok yakın olduğunu belirtelim. Maine eyaletinin sahil şehri Camden’de ise turizm alanındaki her yatırım için 3.5 dönümlük bedava arazi var. İlk beş yıl için kurumlar vergisi ve satış vergisi alınmıyor. Hatta sigorta primlerini bile Caniden Belediyesi ödüyor.

BÜYÜK VERGİ AVANTAJLARI

AmerikadaEmlakAlim.com sitesinin sahibi ve USCO Capital Group’un CEO’su Süha Çolakoğlu, Amerika’da yatırım teşviklerinde lider olan eyaletin Teksas olduğu bilgisini veriyor. Teksas’ın yılda yaklaşık 19 milyar dolarlık teşvik fonu ayırdığının altını çizen Çolakoğlu, son 25 yılda verilen teşvikler neticesinde Dow Chemical, Texas Instruments, Samsung gibi dünya devi şirketlerin merkezleri ile önemli yatırımlarının Teksas’a çekildiğini vurguluyor.

Çolakoğlu, Kuzey Dakota eyaletindeki teşvikler konusunda ise şu bilgiyi veriyor: “North Dekota’da özellikle kırsal bölgeleri desteklemek ve yeni yerleşim alanları oluşturabilmek için teşvikler veriliyor. 20 binden az nüfusu bulunan bölgelerde yeni konut ve inşaat için 200 bin dolara kadar olmak şartıyla inşaat maliyetinin yüzde 50’si-ııi devletten teşvik olarak almak mümkün. ABD’de eyaletlerde verilen fon ve teşvik uygulamaları yatırım alanları ve yatırım konuları olarak farklılık gösterir. Özellikle temiz enerji üretimi, yeşil çevre programı kapsamında kurulacak yeni işletmeler ve yeni iş alanlarına, destekleme fonundan önemli bütçeler ayrılmış durumda. Ayrıca, “zoning” denilen, önceden tanımlanmış bölgelerde yapılacak yatırımlar için önemli vergi iadeleri ve muafiyetler söz konusu. Bence bu konuda en önemli örnek Florida eyaletindeki Vergi Muafiyeti Programla-rı’dır. Florida’da tanımlanmış bölgelerde yatırım yapan işletmeler sene sonunda yaratılan istihdam başına 3 bin dolara kadar, endüstri bölgelerinde ve gelişim alanı olarak tespit edilen bölgelerde ise 6 bin dolara kadar vergi iadesi alabilirler. Yine aynı eyalette firmalar, savunma sanayi, uzay teknolojileri, güvenlik gibi konularda yatırım yapmaları durumunda 20 yıla kadar kurumlar ve gelir vergisinden muaf tutuluyor.”

YATIRIMCI AVI BAŞLATTILAR

ABD’de eyalet başkanları ve belediye başkanları adeta bir “yatırım ajansı başkanı” gibi çalışıyor. Örneğin, geçen hafta In-diana Eyaleti Ticaret Bakanı Victor Smith ve beraberindeki heyet, Türk-Amerikan İşadamları Derneği’nin (TABA/Amcham) davetlisi olarak Türkiye’ye geldi ve Türk işadamlarına kendi eyaletlerindeki yatırım alanları ve teşviklerle ilgili bilgi verdiler. Aslında bu Indiana’dan Türkiye’ye yapılan ilk ziyaret değil. 2010 yılında Türkiye’ye gelen eyalet yetkilileri yatırım çekmeyi başarmışlardı. Indiana’da iki Türk işadamı yatırımlarını tamamlamak üzereler.

Bunlardan biri aynı zamanda TABA’nın genel sekreterliğini de yapan, Kermit USA LLC’nin sahibi Erdal Çakıcı. Indiana’nın Muncie kentinde kermit üretmeye hazırlanan Çakıcı, 2010 yılı sonunda yatırıma karar verdiklerini söylüyor. Erdal Çakıcı aslında 10 yıldır Ardasa Plastik şirketiyle Tuzla’da özel bir kiremit türü olan “kermit” üretimi yapıyor. Kermit, plastik hammaddelerinin geri dönüşümü sonucunda üretilen, yanmaz, su geçirmez ve dayanıklı bir çatı kaplama malzemesi… Ardasa Plas-tik’in sahibi Erdal Çakıcı, ortağı Hektaş Gayrimenkul’ün sahibi İsmail Hakkı Ekşi ile birlikte ikinci fabrikasını Muncie’ye kuruyor. ABD’de beş yıl içinde 12 milyon dolarlık yatırım yapacak olan Çakıcı, yılda 500 bin metrekare kermit üretecek. Çakıcı, özel bir kilit sistemiyle sabitlenebilen bu çatı malzemesinin sık sık kasırgalara maruz kalan Amerika’da pazar bulacağını düşünüyor. Girişimci Haziran 2011 ’de eyalet yetkilileriyle anlaşmaları yapıp düğmeye basmış.

ABD’de yatırım yapan bazı Türk şirketleri

BORUSAN MANNESMANN: ABD’de 150 milyon dolarlık yatırım yapmaya hazırlanıyor. 2014’ün ikinci yarısında devreye girecek olan tesiste sondaj borusu ve küçük çaplı hat boruları üretilecek.

ECZACIBAŞI-MONROL: Eczacıbaşı-Monrol, nükleer tıp sektöründe enerji ölçüm cihazları üretimi yapan Capintec şirketini satın aldı. New Jersey merkezli şirketin fabrikası Pennsylvania eyaletinin Pittsburgh şehrinde bulunuyor. Şirket 100 kişilik istihdama sahip.

ECLIPSE AVIATION: TABA AmCham Başkanı Ekim Alptekin, Ağustos 2009’da dünyanın ilk hafif jet üreticisi Edipse Aviation’ı satın aldı. Bundan iki yıl sonra da dünyanın en büyük havacılık şirketlerinden Sikorsky şirkete ortak oldu. Şirket bu yıl yeni modeli Edipse 550’ü üretmeye başladı. Hedefi, Edipse 550 modelinden 100 uçak üretmek.

KERMİT: Ardasa firması Indiana eyaletinin Muncie kentinde özel bir kiremit olan kermit üretmek üzere harekete geçti. 70 kişiye iş imkanı sağlayacak fabrika mayısta üretime başlayacak.

KEYSTONE CONSTRUCTİON: Ersal Özdemir’in sahibi olduğu Keystone Construction, Indianapolis’te fabrikalar ve köprüler yapıyor.

SARKUYSAN: Sarkuysan, ABD’de ürünlerini 2002 yılında bu ülkede kurduğu SARK-USA isimli şirketi aracılığıyla pazarlıyor. Şirket 2009 sonundan itibaren New York Albany’de Sark-Wire adlı bir şirket kurarak üretime başladı. Albany’de kurulan fabrikada elektrolitik bakır tel üretiliyor. Sarkuysan’ın Albany’yi seçmesinde belediye başkanı ve ekibinin yatırımın yapılmasında çok istekli davranması ve önemli teşviklerden istifade edilmesini sağlaması etkili olmuş.

SMARTSOFT TEKNOLOJİ: Global ödemelerde güvenli ödeme çözümleri sunan SmartSoft Teknoloji, Amerika’da satış ve teknik destek merkezi açmak için geçen yıl 14.3 milyon dolar yatırım yaptı. Portland’ta yaptığı bu yatırımla 164 kişilik istihdam yarattı.

SALICA SANICA: Sanica markasıyla üretim yapan Fatinoğlu Holding, Orlando’da mini havuz üreten Leasure Bay şirketinin teknolojisini ve kalıplarını satın aldı. Bunları İstanbul Beylikdüzü’ndeki fabrikasında kullanmaya başlayan holding, ABD pazarında etkinliğini artırmayı planlıyor.

INDIANA’NIN TEŞVİKLERİ

Gelelim aldığı teşviklere… Fizibilitesini eyalet yetkililerine sunan Çakıcı’ya önce eski bir fabrika binası 10 yıllığına ücretsiz olarak tahsis edilmiş. Toplam 8 bin metrekare kapalı alanı bulunan bu binanın tüm elektrik ve veri hatları tesisatım, yangın söndürme sistemlerini, boyasını ve çevre düzenlemesini belediye ücretsiz olarak yapmış. Hatta belediye binayı alması durumunda fiyatının bir kısmını karşılayacağını da taahhüt etmiş. Çakıcı’ya verilen teşvikler bunlarla da sınırlı değil. Devamını kendisinden dinleyelim: “Vergi muafiyeti, arsa ve bina desteği, personelin eğitimi ve ABD vatandaşlığı verilmesi Iııdiana’da yatırım yapacaklara verilen teşviklerden bazıları. Bize binayı 10 yıllığını ücretsiz verdiler ama istersek yeni bir bina da yapabileceklerini söylediler. Indiana’da üretip başka eyaletlere ürününüzü sattığınızda vergi muafiyetinden yararlanıyorsunuz. Diğer bir deyişle kurumlar vergisi sıfır. Burada en önem verdikleri şey, yaratacağınız istihdam. Biz 70 kişi çalıştırmayı planladık. Aslında Amerika’da verilen teşviklerin en önemli özelliği, sizin yatırımınıza özgü teşvik vermek. Yatırımın büyüklüğünden çok sağladığınız istihdama bakıyorlar. Çalıştırdığınız işçi için ödediğiniz sosyal sigorta priminin bir kısmını da iade ediyorlar.” Indiana başta olmak üzere birçok eyalette yapacağınız yatırım için uzun vadeli finansman desteklerinden de yararlanmak mümkün. Erdal Çakıcı bütün bu teşviklerin yanı sıra yatırım hazırlık sürecinde yerel yöneticilerin verdiği desteklerden de etkilenmiş. Çakıcı’nın anlattığına göre, yerel yöneticiler, pazar araştırmaları sırasında hep yanında olmuşlar. Hatta diğer üreticilerden randevu alıp kendisiyle birlikte gitmişler. Belediye başkanının dört gününü kendilerine ayırdığını söyleyen Çakıcı, “Yatırım sürecinde yerel yöneticiler adeta ikinci ortak gibi yanımızda oldular. Bu yaklaşımdan çok etkilendik. Mayıs ayında üretime geçeceğiz. Ben buraya gelecek yatırımlara fahri danışmanlık yapıyorum ve yapmaya devam edeceğim.”

Satılık orta ölçekli aile şirketleri

ABD’de yalnızca global kriz nedeniyle sıkıntıya düşen şirketler satılık değil. Bazı köklü şirketler genç kuşakların artık İşi devam ettirmemesi nedeniyle satılıyor. Bunlardan birini geçen yılın son günlerinde Eczacıbaşı ile Bozlu Holding’in ortak şirketi Eczacıbaşı-Monrol aldı. Nükleer tıpta kullanılan radyofarmasotiklerin imalatı, ithalatı ve dağıtımı konusunda faaliyet gösteren Eczacıbaşı-Monrol, nükleer tıp sektöründe enerji ölçüm cihazları üretimi yapan Capintec şirketini bünyesine kattı. New Jersey merkezli şirketin fabrikası Pennsylvania eyaletinin Pittsburgh şehrinde bulunuyor. Şirket 100 kişilik istihdama sahip.

Bozlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Şükrü Bozluolçay, “ABD’de çok sayıda satılık orta ölçekli KOBİ var. Bunlar birkaç nesildir teknoloji ağırlıklı işler yapmışlar ama şirketin yeni jenerasyon hissedarları bu işi yapmak istemiyor. Manhattan’da oturup daha ‘kravatlı’ işler yapmak istiyorlar. Bu da Türk girişimcileri için yeni bir fırsat yaratıyor. Bu şirketlerin diğer bir özelliği de kasalarında ciddi paraların olması” diye konuşuyor. Şirketi satın alma sürecinde danışmanlara hatırı sayılır para ödediklerini söyleyen Bozluolçay, bu danışmanlık ücretinin bir kısmını Türkiye’den hibe olarak aldıklarını da sözlerine ekliyor.