Bağımsız enerji için yol haritası belirlendi

2023 HEDEFLERİ

Türkiye’nin 2019 ve 2023 hedefleri de enerji sektöründe büyük bir değişim ve dönüşümün hareket noktalarını oluşturuyor. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB), 2023 yılında elektrik eneıjisi kurulu güç kapasitesini 110 bin MW’nin üzerine çıkarmayı, toplam elektrik eneıjisi üretimini ise referans talep senaryosuna göre 400 milyar kWh seviyelerine yükseltmeyi hedefliyor. 2023 yılma kadar iki nükleer santralin ilgili ünitelerinin işletmeye alınması ve üçüncü nükleer santralinin ise inşasına başlanması öngörülüyor. 2019 yılma kadar yerli kömürden üretilen elektrik eneıjisi miktarının yıllık 60 milyar kWh’a çıkarılması, 2019 yılı sonuna kadar yurtiçi ve yurtdışı ham petrol üretim miktarının artırılması, elektrik ve doğalgazda talep yönetimi mekanizmalarının hayata geçirilmesi, elektrik ve doğal gaz iletim ve dağıtım sektöründe akıllı şebekeler/sistemler yol haritasının hazırlanması hedefleniyor.

Yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretim portföyü içindeki oranının yükseltilmesi hedefine kilitlenilirken, 2023 yılma kadar teknik ve ekonomik olarak değerlendirilecek hidroelektrik potansiyelinin tamamının elektrik enerjisi üretiminde kullanılması, 2019 yılı sonuna kadar yenilenebilir eneıji kaynaklı elektrik üretim santrallerinin toplam kurulu gücünün 46 bin 710 MW’a çıkarılması öngörülüyor. Yenilenebilir elektrik üretim tesislerinin etkin olarak kullanılabilmesi için hidroelektirik santrallerde pompaj depolama gibi modeller geliştirilmesi, hidroelektrik enerji kurulu gücünün 2019 yılı sonuna kadar 32 bin MW’a çıkarılması hedefleniyor. Yeni dönemde yenilenebilir eneıjide geliştirilen yeni modellerle Ar-Ge ve teknoloji transferi ile ürün geliştirilmesi çerçevesinde adımlar atılıyor.

ELEKTRİK ÜRETİMİ 203.5 MİLYAR KWH

Eneıjide ve doğal kaynaklarda güvenli bir gelecek vizyonuyla adımlar atan ve yeni hedefler koyan Türkiye, son 15 yılda enerji yatırımlarının, kaynak çeşitliliğin artırılması noktasında önemli mesafeler almış bulunuyor. ETKB verilerine göre, Türkiye’de ekonomik büyümenin sonucu olarak yıllık elektrik enerjisi tüketim artışı uzun yıllardan beri ortalama yüzde 5.5 seviyelerinde gerçekleşti. Elektrik enerjisi talebinde 2014 yılında yüzde 4.4, 2015 yılında ise yüzde 3.3 artış oldu. 2002 yılında 132.6 milyar kWh olan elektrik tüketimi iki kattan fazla artarak 2015 yılında 265.7 milyar kWh’e ulaştı. 2002 yılında 129.4 milyar kWh olan elektrik üretimi, 2015 yılı sonu itibarıyla 261.8 milyar kWh olarak gerçekleşti. Bu üretimin yüzde 37.9’u doğal gazdan, yüzde 25.7’si hidrolikten, yüzde 29.1’i kömürden, yüzde 4.4’ü rüzgar, yüzde 1.3’ü jeotermal ve yüzde 1.6’sı ise diğer kaynaklardan sağlandı. 2016 yılı eylül sonu itibarıyla elektrik üretimi 203.5 milyar kWh olarak gerçekleşirken, bu üretimin yüzde 32.4’ü doğal gazdan, yüzde 26.2’si hidrolikten, yüzde 32.4’ü kömürden, yüzde 5.6’sı rüzgar, yüzde 1.7’si jeotermal, yüzde 0.3’ü güneş ve yüzde 1.4’ü ise diğer kaynaklardan sağlandı.

ETKB tarafından yapılan talep projeksiyonlarına göre elektrik enerjisi talebi önümüzdeki dönemde de artacak olup, baz senaryosuna göre 2023 yılma kadar her yıl yüzde 5 oranında artış ile elektrik talebinin yaklaşık 400 milyar kWh’ı aşacağı öngörülüyor.

78.5 BİN MVV’LIK KURULU GÜÇ

Türkiye’nin elektrik enerjisi talebi artış oranı, son 14 yılda yıllık ortalama yüzde 5.5 olarak gerçekleşti. 2016 yılında yaklaşık 5 bin 899 MW kurulu gücünde lisanslı elektrik üretim santrali devreye alındı. 2002 yılı sonunda 31 bin 846 MW olan elektrik enerji kurulu gücü 2016 yılı sonu itibarıyla 78 bin 497 MW’a ulaştı. Yenilenebilir enerji kaynaklarına sağlanan teşvikler neticesinde 2008 yılından itibaren özellikle hidrolik, rüzgar, güneş ve jeotermal olmak üzere yenilenebilir enerji kaynaklarının kurulu güç içindeki payı son yıllarda artış gösterdi.

ETKB 2016 yılı faaliyet raporuna göre geçen yıl sonu itibarıyla Türkiye’nin kurulu gücünün yüzde 44’ünü yenilenebilir enerji, yüzde 56’sım diğer kaynaklar oluşturdu. Ayrıca, 2016 yılı sonu itibarıyla bin 43’ü güneş, 23’ü rüzgar, 20’si termik, 13’ü biyokütle, üçü hidrolik santrali olmak üzere toplam 917.63 MW kurulu gücünde bin 102 adet lisanssız santral işletme hali 2016 yılı sonu itibarıyla doğal gazın kurulu güç içindeki payı yüzde 28.3’e, elektrik üretimindeki payı yüzde 32.1’ e geriledi.

Elektrik Üreticileri Demeği (EÜD) Başkanı Önder Karaduman, önümüzdeki 10-15 yıllık süreçte Türkiye’nin eneıji kurulu gücünün 40-50 bin MW’Iık bir artışla 120-130 bin MW’lara ulaşacağı tahmininde bulundu. Buna bağlı olarak yıllık üretimin ise 500 milyar kVVh’ler mertebesine çıkacağını ifade eden Karaduman, şunları söyledi:

“Kaynak dağılımı ise bugünkü yapıya göre daha dengeli olacaktır. O tarihlere kadar yetişirse toplam 10 bin MW’a yakın iki nükleer enerji santrali devreye girebilir. Ayrıca, yerli kömür kaynaklarımızın maksimum ölçüde değerlendirilmesi ve YEKA projeleri sayesinde rüzgar ve güneş kapasitelerinin önemli ölçüde artması ile birlikte kaynak dağılımı çeşitlenecek-tir. Umuyorum ki yerli kaynaklarımızın payı önemli ölçüde artacaktır. Bu bağlamda, yüzde 40 yenilenebilir, yüzde 25 doğalgaz, yüzde 25 kömür, yüzde 10’da nükleer ve diğer kaynaklardan oluşan bir kaynak dağılımımız ideal olacaktır.”

İLETİM-DAĞITIM KAPASİTESİ ARTTI

Artan elektrik enerjisi talebinin karşılanabilmesi kapsamında üretim yatırımları ile birlikte iletim ve dağıtım hattı kapasitesinin de artırılması için yatırımlara devam edildi. ETKB 2016 yılı faaliyet raporunu göre bu kapsamda, geçen yıl yaklaşık bin 500 km iletim hattı yapıldı. 2002’de 44 bin 544 km olan iletim hattı uzunluğu 2016’da 58 bin 298 km’ye çıktı.

Elektrik dağıtım hattı uzunluğu ise 2002’de 812 bin 399 km iken, 2016 yılı itibarıyla 1 milyon 350 bin km’yi geçti. Önümüzdeki dönemde de dağıtım hattının genişletilmesi ve modernizasyonu çalışmalarının devam etmesi öngörülüyor.

Elektrik enerjisi sektöründeki yüksek oranlı talep artışını karşılamada en önemli stratejilerden biri rekabete dayalı yatırım ortamının geliştirilmesi oldu. Bu doğrultuda serbest tüketici limiti 2016 yılı için 3 bin 600 kWh’e indirilerek teorik piyasa açıklık oranı yüzde 85.8’e yükseltildi. 2013 yılı itibariyle 21 elektrik dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesi tamamlanırken, 21 elektrik dağıtım şirketine ilişkin 63 adet periyodik denetim ile 24 adet kısmi denetim gerçekleşti.

ELEKTRİKTE 30 MİLYAR TL YATIRIM

İletim ve dağıtım altyapısıyla uyumlu bir üretim altyapısı oluşturulacak. Enerji Bakanı Berat Albayrak’m yaptığı açıklamalara göre, elektrik iletim ve dağıtımları için beş yıllık süreçte 30 milyar TL’lik bir bütçe ortaya konulurken, ve bu rakamın 18 milyar TL’si dağıtımda özel sektör tarafından, 12 milyar TL’si de TE-İAŞ bünyesinde yapılacak. Bu alanda yapılacak yatırımlar sıkı bir takip ve koordinasyon ile değerlendirilecek. Ayrıca, ilk olarak ulusal SCADA sistemi ikinci olarak da siber atakları önleme merkezi kurulacak. Tüm eneıji altyapısının yazılım süreçleri için ulusal bir SCADA sistemi için süreç başlatılırken, siber atak altyapısının da dünya standartlarının üzerine çıkarılması için önemli bir yatırım süreci başlatılacak.

MÜŞTERİ ODAKLI YAKLAŞIM

Elektrik dağıtım özelleştirmeleri sektörde büyük bir gelişim ve dönüşüm süreci başlattığım söyleyen Elektrik Dağıtım Hizmetleri Demeği (ELDER) Genel Sekreteri Uğur Yüksel, özellikle müşteri odaklı yaklaşım ve sorunları çözmek üzere hızlı aksiyon alınmasının bu sürecin ana çıktıları oldu.

Kamu döneminde 1995-2005 arasındaki dönemde ortalama 1.5 milyar TL yatırım yapıldığını söyleyen Yüksel, özelleştirmelerle birlikte, 2015 yılında bu rakamın enflasyon etkisinden arındırılmış olarak 2017 Şubat rakamları ile 4.5 milyar TL’ye ulaştığını kaydetti. Yüksel, 2016-2020 yıllarını kapsayan üçüncü uygulama döneminde dağıtım şirketlerinin kesintisiz ve kaliteli hizmet vermek hedefiyle 18.4 milyar TL’lik yatırımı hayata geçireceklerinin altını çizdi.

Kamu döneminde yüzde 25’ler seviyesinde olan kayıp-kaçak kullanımı, özelleştirmelerin ardından yüzde 15’lerin altına indi. ELDER Genel Sekreteri Yüksel, kayıp kaçak oranlarının inmeye devam ettiğinin altını çizdi. Bütün bu gelişmelerin tek amacının vatandaşa daha kaliteli ve daha ucuz elektrik hizmeti vermek olduğunu belirten Yüksel, “Bunun da gerçekleştiğini görüyoruz. Bugünkü elektrik fiyatları, 1995 yılı elektrik fiyatlarma göre, 2017 Şubat TÜFE’si baz alındığında, ortalama yüzde 22 daha ucuz. Bu oran sanayide yüzde 33’e kadar çıkıyor, meskenlerde ise yüzde 12’ye ulaşıyor” dedi.