Franchising Sistemi İle Mağaza Açarken Nelere Dikkat Edilmeli

Franchising sisteminin ortaya çıkması çok eskiye kadar gidiyor. Ortaçağ’da yerel yöneticiler vatandaşlara panayır işletmeciliği, market işletmeciliği ve feribot işletmeciliği gibi konularda bazı imtiyazlar veriyordu. 1840’larda birkaç Alman bira imalatçısının ve meyhanenin pazar paylarının büyük bir kısmını piyasaya dağıtması franchising modelinin başlangıcını oluşturuyor. Daha sonra franchising, Avrupalı bira imalatçılarından Amerika’ya geçer. Dünyada franchise sistemini ilk keşfeden ise Singer dikiş makinesini icat eden Isaac Merritt Singer olur.

Franchising sisteminin en güçlü tanımını 1888’de General Motors ve 1902’de ilaç sektöründe Racall yapar. Daha sonra araba üreticileri, Pepsi Cola, Coca Cola ve Seven Up gibi alkolsüz içecek firmaları, benzin istasyonu zincirleri ve çeşitli perakende satış mağazaları sisteme katılırlar. ABD’de 1950’lerden beri çok daha sistemli bir şekilde uygulanmakta olan franchising, Türkiye’de 1985 yılında McDonald’s ile ilk kez uygulama alanı bulur. Sonraki yıllarda gelen Wendy’s, Kentucky Fried Chicken ve Pizza Hut, franchising sisteminin fast-food alanındaki ilk temsilcileri olurlar.

Mağaza Açarken Bunlara Dikkat Edin

■    Yerin görünürlüğü yeterli mi?
■    Yoldan gelenler mağazaya yaklaşırken ne süreyle, hangi açıyla görüyorlar?
■    Dükkanın görünmesini engelleyecek ağaç, çalı, çit, park etmiş araç var mı?
■    Yerin görünürlüğü civardaki alternatif ve rakip dükkanlara göre nasıl?
■    Tabela asmak, işaret koymak serbest mi, engel varsa nedir?

Bu destekleri sorgulayın

■    El kitabı var mı, yeterli mi?
■    Eğitimin içeriği ve süresi belirtilmiş mi?
■    Denetim bir silah gibi kullanılabilir mi?
■    Markayı ve itibarı koruma güvencesi var mı?
■    Franchise verenin sözlü vaatteri anlaşmada yer alıyor mu?
■    Gelişen teknoloji franchise alanlara aktarılacak mı?
■    Gereken yasal izinleri almaya yardım edecek mi?
■    Eleman temin ve takviyesinde yardım edecek mi?
■    Üzerimdeki kontroller nelerdir? (Malzeme satın atımında, satış kotası, fiyatlama, gerekli stok seviyesi, farklı ürün satmama gibi konularda)
■    Bölge ve yer seçiminde franchisor yardım ediyor mu?
■    Bölgede tek satıcılık hakkını mı veriyor, yoksa aynı bölge içinde başka franchisee’lere de franchise veriyor mu?
■    Ne gibi teçhizat ve ekipmana ihtiyaç var? Leasing anlaşması düzenleniyor mu?
■    Hangi konularda eğitim alacaksınız?
■    Ulusal reklam programları var mı?
■    Ürünlerin satın alma haklarında kısıtlama var mı?
■    Franchisor’tn tedarik ettiği ürünlerin ve teçhizatın maliyeti piyasa fiyatının altında mı?

Franchising’de 12 kritik nokta

1  –  Franchisor şirket pazarlama kanalı olarak öncelikle franchise’larını kullanmalı.

2  –  Satışının çoğunu kendi dükkanlarında yapan ve ürününü değişik kanallardan pazarlayan franchisor’lar tercih edilmeli.

3  –  Franchising sözleşmesinin her iki tarafa da sorumluluk yükleyen bir hukuki belge olduğunu unutmayın. Bu yüzden franchising anlaşmalarını mutlaka dikkate alın. Kesinlikle aceleci olmayın.

4  –  Üretilen mal veya hizmetin hazır bir pazarı olmalı. Pazarı doymuş bir ürün veya bağımsız işletmelerden alınmaya alışılmış bir hizmet söz konusu ise zincirin halkası olmak, beklenen verimi getirmeyebilir.

5  –  Franchise alacağınız şirketin sizden beklentilerini netleştirin. Nasıl bir hizmet ve ürün istediğinizi tam olarak belirleyin.

6 –   Kentin demografik yapısının ürün için uygun olup olmadığını mutlaka araştırın. İstanbul’da çok popüler olan bir iş modelinin başka bir kentte o kadar ilgi görmeyeceğini unutmayın.

7  –  Değişik tüketici gruplarının görüşleri alınmadan franchise almaya karar vermeyin.

8  –  Franchisor şirketin yeterli eğitim, sürekli destek ve etkili bir pazarlama sunabilmesine dikkat edin.

9  –  Franchisor şirketin franchise’ları ile ilişkileri iyi olmalı. Sistemin işleyişi, eğitimin yeterliliği açısından franchisor’ın bilgisi sorgulanmalı.

10 – Franchisor aleyhine açılmış dava olup olmadığını, gerekçeleri ve sonuçlan ile öğrenin.

11  –  İşletilen dükkanların satış ve maliyetlerinin detayları açıklıkla verilmeli.

12 – Mümkünse markadan daha önce franchising alan kişilerle temasa geçin. Bu kişilerle konuşarak olası sıkıntıları birinci elden öğrenin.