Kentsel Dönüşüm Ekonomisi ve Yeni İş Fırsatları

Türkiye’deki yaklaşık 20 milyon yapının 15 milyonluk kısmının yenilenmesi gündemde. Kentsel Dönüşüm Yasası’nın ardından toplam hacmi 400 milyar doları bulması beklenen dönüşüm sürecinde yeni iş fırsatları çıkıyor. Yıkım sektöründen kentsel dönüşüm danışmanlık hizmetine ve dönüşüm laboratuvarına kadar beş adımda dönüşüm ekonomisini ele aldık…

Şehirleşme çalışmalarının artması ve insanların daha güvenilir yapılarda oturma isteği doğrultusunda, deprem riski taşıyan yapıların yenilenmesi gibi çalışmalar son yıllarda hız kazanmış durumda. 2012 yılının son çeyreğinde çıkarılıp devreye alman kentsel dönüşüm yasası ile birlikte, başta İstanbul olmak üzere gelişen ve çürük yapı stoku barındıran İzmir, Adana, Bursa gibi kentlerde dönüşüm çalışmaları da hızlandı.

Ağırlıklı İstanbul’da olmak üzere, Türkiye genelindeki 20 milyon yapının yaklaşık 15 milyonunun yenilenmesini öngören kentsel dönüşümün toplamda 400 milyar dolarlık bir hacim yaratması bekleniyor. Önümüzdeki 10 yıl içinde devam etmesi beklenen dönüşüm, sadece inşaat sektörüne değil, gayrimenkul danışmanlarından bankacılık sektörüne kadar çeşitli sektörlere iş hacmi yaratıyor ve yaratmaya da devam edecek.

Örneğin kentsel dönüşüm laboratuvarı, kentsel dönüşüm danışmanlık hizmeti, kentsel dönüşümde bina yıkımı, kentsel dönüşüm kredisi gibi yeni çalışmalar devreye alındı. Biz de bu süreçte yapılan çalışmaları ve yaratılan işleri derledik.

KENTSEL DÖNÜŞÜM EĞİTİMİ

Kentsel dönüşüm konusunda akılları karışık insanlara bilgi vermek ve onların bu konuda daha somut bilgilere sahip olmalarını sağlamak üzere İstanbul Kentsel Dönüşüm Derneği, ‘Kentsel Dönüşüm Eğitimleri’ne başlıyor. Türkiye’de ilk kez düzenlenecek olan bu eğitimler ile kentsel dönüşümle ilgili yanıtsız soru kalmayacak. Katılımcı sertifikasının da verileceği eğitimler 20 kişilik gruplar halinde verilecek.

İstanbul Kentsel Dönüşüm Derneği (İKDD) Başkanı Hakan Çatalkaya, Türkiye’de kentsel dönüşümün sektörleşmeye başlaması ve bu alanda kulaktan dolma sürekli yanlış bilgiler paylaşılması nedeniyle bu eğitim programını hazırlama gereği duyduklarını söylüyor.

Eğitime katılmak isteyenlerin mimarlar, mühendisler, öğrenciler, yatırımcılar ve emlakçılar gibi farklı kesimden insanlardan oluştuğuna dikkat çeken Çatalkaya, “Daha önceki çalışmalarımızda edindiğimiz bilgiyi ve sektörün nerelere gideceğine dair detaylı öngörüyü verdiğimiz bir günlük eğitimle katılımcılara aktarıyoruz” diyor.

Eğitimleri sadece İstanbul ile sınırlandırmadıklarını belirten Çatalkaya şunları söylüyor:

“Eğitimlerimizi 20 kişilik gruplar halinde alıyoruz gelen taleplere göre 15 günde bir yapmayı düşünüyoruz. Amacımız tüm Türkiye’ye kentsel dönüşüm eğitimi vermek. Kentsel dönüşümle ilgili en büyük sıkıntılardan biri de İstanbul’la sınırlıymış gibi algılanması. Kentsel dönüşümle ilgili talepler İstanbul’un dışında İzmir ve Ankara başta olmak üzere Türkiye’nin her yerinden geliyor.”

DÖNÜŞÜM LABORATUVARI

Kentsel dönüşümde ilk ve en önemli adım binaların incelenip çürük ya da sağlam olduğuna dair raporun alınması. Bu aşamanın ardından binanın kentsel dönüşüm kapsamında yenilenmesi gündeme geliyor.

Bu kapsamda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylı, Türkiye’nin ilk kentsel dönüşüm laboratuvarı Tektaş Kentsel Dönüşüm tarafından geçtiğimiz yıl açıldı. 500 bin TL’lik yatırımla kurulan Tektaş Kentsel Dönüşüm Laboratuvarı, Türkiye genelinde riskli binaların tespiti için incelemelerde bulunan, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın ilk lisanslandırdığı kuruluş niteliğinde. Laboratuvaıda sadece kentsel dönüşüm kapsamında binalardan alman örnekler inceleniyor.

Kentsel dönüşüm laboratuvarı hizmete girmeden önce bakanlığa gönderilecek raporların iki hafta gibi bir sürede hazırlanırken, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanan kentsel dönüşüm laboratuvaıında son teknoloji cihazlar kullanarak hazırlanan raporlar dört gün gibi kısa bir sürede bakanlığa gönderiliyor. Laboıatuvarda inşaat mühendisi, laboratuvar denetçisi yüksek mühendisler ve inşaat teknikerleri olmak üzere toplam 15 kişi faaliyet gösteriyor.

Laboratuvarm İstanbul ve İzmir’de merkez ofisleri bulunurken, Marmara Bölgesi’nin tamamına hizmet verebilecek bir yapıya kavuşması için çalışmalar yürütülüyor. Gayrimenkul zincirleri ile anlaşmaları olan Tektaş Kentsel Dönüşüm, binasını yenilemek isteyenlere rapor çıkarmanın yanı sıra inşaat şirketi ayarlamak hatta kredi almak için de destek verilmesi konusunda liderlik yapıyor.

DANIŞMANLIK DESTEĞİ

Kentsel dönüşüm faaliyetlerinin artması ile birlikte Re/Max’tan Altın Emlak’a, Era’dan Realty Plus’a kadar markalı gayrimenkul zincirleri kentsel dönüşüm danışmanlık desteği uygulamasına başladılar.

Bu uygulamalar ile evini yenilemek isteyen tüketiciler gayrimenkul danışmanı şirketlere gidip bina analizinden binanın yıkımına, binayı yenileyecek inşaat şirketi bulmadan binanın yenilenme sürecinde kiralık ev bulunmasına kadar A’dan Z’ye hizmet veriyorlar.

Bu süreçte Era Türkiye, ‘Kentsel Dönüşüm Kanunu’ kapsamında, her türlü hak ve imkânın kat malikleri adına tüm paydaşlarla koordine edecek danışmanlık ekipleri oluşturuyor. Sunulan danışmanlık hizmeti kapsamında, hedef bölgede saha çalışmaları, potansiyel bölgelere tanıtım çalışmaları, hukuki ve mali destek görüşmeleri, belediye ve diğer kurumlar ile olan ilişkiler, bina yapım süreci takibi, yapım sigortası, mülklerin teslim alınmasının yanı sıra kiracıların ev taşıma ve nakliye işlemleri ile yeniden inşa edilecek yapılara ait proje satış ve kiralama işlemleri de yer alıyor.

Era Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Can Ekşioğlu, “Kentsel dönüşüm çalışmalarımız kapsamında düzenli olarak sunduğumuz danışmanlık eğitimleri ile kentsel dönüşüm konusunda uzmanlık eğitimleri vererek hak sahiplerini bilgilendireceğiz. Ayrıca, kentsel dönüşüm ile ilgili düzenleyeceğimiz çalıştaylarla konunun paydaşlarıyla düzenli olarak bir araya gelerek verimli işbirlikleri kurmayı amaçlamaktayız” diyor.

Era Akademi’de gerçekleştirecekleri eğitimler ile vatandaşların kentsel dönüşüm hakkmdaki tüm sorularını cevapladıklarını belirten Ekşioğlu şunları söylüyor:

“Kentsel dönüşümde işin zor kısmı insanlara yardım edebilmek. Bu yardımı yapabilmek için kentsel dönüşüm danışmanlığında uzmanlık eğitimi veriyoruz. Mart ayında başlayan eğitimlerimiz herkese açık. Kentsel dönüşümde elimizi taşın altına koyduk. Kat maliklerini mağdur etmemek adına )ieni inşa edilecek yapılarla ilgili olarak, tüm paydaşlar için uygun ve etkili modeller çıkartıyoruz.”

Herkese fayda sağlayacak bina ve yönetim modelleri belirlediklerini söyleyen Ekşioğlu şöyle devam ediyor:

“Taahhüt edilen malzemeler kullanılmış mı diye bakıyor, teknik kontrolörlük hizmeti sağlıyor, hatta eşyaların taşınmasına bile yardım ediyoruz. Kat maliklerinin sorunsuz bir şekilde evlerine geri dönmesi sürecini, en kısa sürede ve en rahat şekilde tamamlamaları için çözümler üretiyoruz. Bankalarla gerçekleştirdiğimiz işbirlikleri ile binanın sorunsuz bir şekilde tamamlanacağı konusunda güven sağlıyoruz.”

KENTSEL DÖNÜŞÜM KREDİSİ

Bir yapının kentsel dönüşüme dahil olup olmadığını öğrenebilmek için önce risk tespiti ve bildirimlerinin yapılması ile kentsel dönüşüm süreci başlıyor.

Bir yapının teknik anlamda riskli olup olmadığına ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş-firmalar karar veriyor.

Bu firmaların hazırladıkları riskli bina tespit raporları değerlendirmede esas teşkil ediyor. Bununla birlikte kimi zaman, bakanlık ve idare, bina ve kat sahiplerinden onay almadan direkt risk tespiti de yaptırabiliyor. Bu süreçten sonra da kredi kısmı gündeme geliyor.

Garanti Mortgage Genel Müdür Yardımcısı Kerem Ömer Orbay, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından kentsel dönüşüm kredilerine faiz desteği verilmesi konusunda gerekli yasal düzenleme yapıldıktan sonra Mortgage Uzmanı Garanti olarak kentsel dönüşüm projelerinde kullandırılacak ^kredilere faiz desteği sağlamak üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile protokol imzaladıklarını söylüyor.

imzalanan protokol doğrultusunda, kentsel dönüşüm projelerinin hayata geçirilmesi için çalışmalara başladıklarını ve bu çalışmaların kapsamım genişleterek devam ettiklerini belirten Orbay, “Tüketicileri bilgilendirmek amacıyla kentseldonusumcevaplari.com adlı bir internet sitesi hazırladık. Mortgage hakkmdaki uzmanlığımızı bu konuya aktararak oluşturduğumuz siteye giren tüketiciler, kentsel dönüşümle ilgili merak ettikleri her sorunun cevabını bulabiliyor” diyor.

EKİP KURULDU

Mortgage Uzmanı Garanti olarak, kentsel dönüşüm konusunda, kat maliklerine ve yapımcı firmalara yönelik birebir hizmet vermek üzere, bünyelerinde Kentsel Dönüşüm Uzman Ekibi oluşturduklarını da vurgulayan Orbay yaptıkları çalışmaları şöyle özetliyor:

“Bu ekip, bankamıza gelen kentsel dönüşüm taleplerinde gerek kat malikleri gerekse yapımcı firmalarla bir araya gelerek, uygun finansman modellerini oluşturuyor. Mortgage sektörünün lideri olarak, rekabetçi gücümüz ve bu alandaki tecrübemizle kentsel dönüşüm konusundaki projelere destek vermeye devam edeceğiz.”

Orbay, kentsel dönüşüm kredileri kentsel dönüşümün hızlanmasında yarattığı etki konusunda şu yorumları yapıyor:

“Mortgage Uzmanı Garanti olarak, kentsel dönüşümü, ülkemizdeki riskli yapıların yenilenmesi, vatandaşlarımızın güvenli, modern, insan odaklı yaşam alanlarına kavuşması açısından çok önemsiyoruz. Bu noktada, evlerini yeniden yaptırmak isteyen vatandaşlarımıza uygun koşullarda finansman sağlanması, hem ekonomik, hem de sosyal anlamda güvence verilmesi büyük önem taşıyor. Kentsel dönüşüm kredilerinin bu anlamda kentsel dönüşüm sürecine olumlu bir etki yaptığını ve zamanla bu etkinin artacağını düşünüyoruz.”

Kentsel dönüşümün Türkiye’nin en önemli ihtiyaçlarından biri olduğunu, bu kapsamdaki projelerin, ömrünü tamamlamış yapıları ekonomiye kazandırırken, özellikle ada bazlı olduğunda, daha geniş yeşil alanlar, sokaklar ve yaşam alanları sunan kentler yarattığını belirten Orbay, “Ülkemizin büyük kısmının deprem kuşağında yer alması, kentsel dönüşümü Türkiye için vazgeçilmez hale getiren bir diğer önemli etken. Dolayısıyla, depreme dayanıklı olmayan binaların, mümkün olan en kısa sürede, deprem güvenliği sağlanmış binalarla değiştirilmesi gerekiyor” diyor.

ATIKLARIN DÖNÜŞÜMÜ

Kentsel dönüşüm çalışmaları çerçevesinde binaların daha modern şartlarda yıkımı ve yıkım sırasında çıkacak olan atıkların değerlendirilmesi de önemle üzerinde durulması gereken bir konu.

inşaat, çevre-atık yönetimi ve madencilik sektörlerinde faaliyet gösteren Ankaralı Erkanlı Şirketler Grubu, bu süreçte kentsel dönüşüm ve atık dönüşüm projelerine odaklandı.

Erkanlı Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Rıza Hüseyin Erkanlı, ‘Erkanlı Grup dönüştürür’ sloganıyla kentsel dönüşüm ve atık dönüşüm projelerine toplamda yaklaşık 260 milyon dolarlık yatırım yaparak 2014 yılında yüzde 30’luk ciı osal büyüme hedeflediklerini söylüyor.

Erkanlı, “Kentsel dönüşüme 200 milyon dolar, katı atık dönüşümüne 60 milyon dolarlık yatırım yapacağız” diyor.

İstanbul’da Erkanlı’yı kentsel dönüşüm markası yapmayı hedeflediklerini belirten Erkanlı, Kentsel dönüşüme bu yıl 150-200 milyon dolarlık yatırım planladıklarını, önümüzdeki yıllarda bu rakamın daha da artacağını vurguluyor.

Eıksan Çevre ve Atık Yönetim şirketi ve Eral Atık Yönetim şirketleri ile Türkiye’de tehlikeli-tehlikesiz metal, elektronik atıkları dönüştüren Erkanlı, 2013 yılında 42 bin ton atığı bertaraf edip enerjiye dönüşümünü gerçekleştirdi.

Kentsel dönüşümde yıkılacak olan binalarda asbest maddesi nedeniyle ciddi bir kirlilik tehdidi olduğuna işaret eden Hüseyin Erkanlı, bu tehdidi bertaraf etmek ve yıkım sektöründe büyük çaplı projelere imza atmak için de girişimde bulunduklarını belirtiyor.