Kitlesel Fonlama Sistemi Türkiyede Hızla Yaygınlaşıyor

YARATICILIK ÖN PLANDA

Son olarak ülkemizde öne çıkan bir diğer kitlesel fonlama sitesi ise Fonlabe-ni.com. Proje yaratıcıları siteye üye olup projelerini yaratıyor ve fon hedeflerini belirliyor. Destekler için de birbirinden farklı hediyeler saptanıyor. 60 gün içerisinde fon hedeflerini yakalamaları gerekiyor. Başarılı olamazlarsa toplanan paralar destekleyicilere geri aktarılıyor. FonlaBeni’de şu anda 40’a yakın proje var.

Kurucu Akm Topal, şimdiye dek projelerin yarısının başarılı olduğunu söylüyor. Sitede, kısa film, kütüphane, müzik albümü ve teknoloji tasarım girişimleri öne çıkan başarılı proje başlıkları. En başarılı olmuş projelerden bazıları ise şöyle: Nöbetçi Kütüphane 5 bin TL topladı. Çıkmaz Sokak Albümü 4 bin TL fon hedefini yakaladı. 2 bin 435 TL ile Çikolatadan Heykeller ve bin 865 TL ile Eşya Kütüphanesi en fazla fon toplayan diğer projeler. Sitede şimdilik PayPal işlem ücreti olarak işlem başına 0.45 kuruş kesinti alıyor ve çevrimiçi ödemelerde yüzde 3.4 kesinti ile para transferi gerçekleştiriyor.

Fonlabeni ise, proje başarılı olursa toplanan paradan yüzde 9 kesinti alıyor. “Proje yaratıcıları bu kesintileri de hesaba katarak fon hedefi oluşturmalılar. Destekleyenler zaten kesinti olacağını biliyor ve fon hedefindeki makul artışları her zaman anlayışla karşılıyor. Özetle bizim aldığımız da dahil yüzde 15-20 aralığında bir kesinti olacağını hesaba katmak önemli ” diyen Akın Topal, topluluk fonlaması platformlarında en çok destek bulan projelerin film, müzik ve teknoloji alanından geldiğini söylüyor. Topal’a göre, bunlar hem kitlesel etki yaratıyor hem de kalabalıkları bir araya getirme gücüne sahip. “Bizim önceliğimiz para kazanmak değil. Farklı projelerin hayata geçtiğini görmek en önemli motivasyonumuz. Projeleri değerlendirirken en çok üzerinde durduğumuz konu projenin yaratıcı olması. Kitlelerin en büyük kazancı ise birlikte hareket ederek değer yaratan projelerin hikâyesine ortak olmak…”

“BEŞ YILDA YAYGINLAŞACAK”

Kitlesel fonlama sistemleri ülkemizde şimdilik ödül tabanlı sisteme dayansa da sistemin geleceğine yönelik umut büyük. Sistemin bu denli büyümesini internet teknolojilerinin gelişimine bağlayan Savaş Ünsal, “Global ekonominin hızlı akışına, internetin haberleşmedeki etkinliği eklenince, girişimciler klasik fonlama yerine alternatif fonlama olanaklarını aramaya koyuldular. Ağır işleyen ve zaman zaman kendi avantajlarına olmayan yatırım şirketlerinden veya melek yatırımcıdan klasik fonlama yerine, kendi çevre

lerini ve sosyal medyadaki etkinliklerini kullanarak projelerini hızlı hayata geçirebilecek crovvdfunding yönteminin avantajlarını kullanmaya başladılar” diyor ve Türkiye’de de bu tür kitlesel fonlama platformlarının kabul göreceği ve zamanla yaygınlaşacağım düşünüyor. Ünsal, şöyle devam ediyor:

“Türk insanın interneti ve sosyal medyayı ne denli hızlı kabul ederek kullandığını önceki deneyimlerimizde hep beraber gördük. Parasal genişlemenin sona erdiği, yatırımların gelişen pazarlara kaymaya başlayacağı önümüzdeki dört beş senelik süreçte Türkiye’deki yatırım fonlarının ve yeni projelere ayrılan kaynakların azalması, bunun yerine girişimcilerin kitlesel fonlama platformlarına daha çok rağbet etmesi kaçınılmaz olacaktır.”

Türkiye’de sistemin yaygınlaşacağına inancın bir sebebi de sistemin imece usulüne dayanmasına bağlanıyor. Biay-da.com kurucularından Koray Dinçalp bunu şöyle açıklıyor:

“Kitlesel fonlama, temelde topluluk dayanışmasına ve güven duygusuna dayandığından, aslında Anadolu’da eskiden beri var olan, ancak şehirleşmeyle unutulan bir geleneğin, ‘imece’nin teknolojik versiyonu diyebiliriz. Bu sebeple, internet ortamında ‘tekno-imece’ diyebileceğimiz bu modelin orta ila uzun vadede Türkiye’de de yaygınlaşacağından şüphem yok. Türkiye’de faaliyet gösteren kitlesel fonlama platformu sayısı arttıkça ve yasal zeminde de bu işi kolaylaştırıcı düzenlemelere gidildikçe, farkında-lık ve katılımın beş yıl içerisinde hızla artacağım düşünüyorum.”

Türkiye’den başarılı proje örnekleri

Türkiye’de şimdiye dek bu sitelerden fon toplayarak başarıya ulaşmış projelerin sayısı da hızla artıyor. Bu alanda en dikkat çeken örnekler ise şöyle…

ZUMBARA

Zumbara (Zaman Kumbarası) para yerine zamanın kullanıldığı sosyal bir paylaşım ağı, bir alternatif ekonomi hareketi olarak yola çıktı. Sistem, “Birisine ihtiyacı doğrultusunda bir saatlik yardım et, karşılığında bir saat kazan ve kumbarana at ve bu bir saat ile topluluktaki dilediğin kişiden istediğin bir saatlik servisi al” mantığı ile işliyor. Zumbara’nun yaratıcılarından Ayşegül Güzel, projenin çıkış amacını şöyle özetliyor: “İnsanların zamanı özgür bıraktıkları, parayı şükranın ifadesi olarak kullandıkları, birlik, bütünlük ve bolluk bilinciyle armağan kültüründe yaşadıkları bir dünyanın mümkün olduğuna inanıyoruz. Bu dünyaya paylaşım kültürü ve armağan ekonomisi ile ilgili farkındalık yaratarak, insanların armağanlarını [bilgi, beceri, tecrübe ve zaman] paylaşarak ihtiyaçlarını karşıladıkları alanlar açarak ve güven temelli ilişkilere katkı sağlıyoruz.” Zumbara’nın hayata geçmesi için 10 bin TL’ye yakın bir kaynak toplandı. Bu da topluluk ile açık bir şekilde paylaşılan programlama fonksiyonları için kullanıldı, kullanılmaya da devam ediyor.

NÖBETÇİ KÜTÜPHANE

Fonlabeni sitesinde ortaya çıkmış olan Nöbetçi Kütüphane projesi acil durumlarda ziyaret edebileceğiniz, şehrin diğer kütüphaneleri kapalıyken açık olan bir kütüphane. Akşamları açılacak kütüphane, gece çok geç saatlere kadar kitap okumak, araştırma yapmak isteyenlerin kullanımına açık alternatif bir mekan olarak planlandı. Şimdiye dek 5 bin TL fon topladıklarını aktaran projenin yaratıcısı Cemil Sobacı, “Elde ettiğim fonları kitap almak, mekânın temel ihtiyaçlarını gidermek için kullandım. Şimdi de elimdeki kitaplar üzerinden düzenli atölye çalışmaları gerçekleştirerek insanları bir araya getiriyorum. Projeleri bürokratik engellere takılmadan ve kendi motivasyonunuzla, size inanan insanların desteğiyle hazırlamak çok keyifli. Kitlesel fonlar çok daha demokratik bir katılımı esas alıyor. Destekleyicilere karşı sorumluluğunuz olduğu için de projeler sürdürülebilir oluyor. Bir de armağan mübadelesi yaratmak alternatif bir ekonomi modeli sunuyor. Topluluk fonlamasını sivil alanın genişlemesine katkı sağladığı için tercih ettim.”

ÖDÜLLÜ FİLM ÇEKTİ

Mustafa Polat amatör olarak başladığı küçük çaplı video çekimlerini daha profesyonel ekipmanlar aracılığı ile 2023 isimli kısa bir filme taşıma hayali için kitlesel fonlamadan yararlanıyor. “2023 filminin hayata geçmesi için toplam 17 kişiden bin 20 TL destek topladık. Bu desteği filmin çekim aşamalarında kullandığımız teknik malzeme alımı, dekor süslemeleri, ulaşım ve film ekibimizin günlük ihtiyaçları için kullandık” diyen Polat, her anı paylaşılarak çekilen filmin Ankara Tabip Odası’nın yarışmasında birinci olduğunu belirtiyor. Film daha sonra Antalya Altın Portakal Film Yarışması’nda ise finale kalma başarısı göstermiş. Polat, “Hayallerimiz topluluk fonlaması sayesinde gerçeğe dönüştü. Kitlesel fonlama sayesinde birçok insana ulaşabiliyor, hayallerinizi onlarla ortaklaştırabilme şansını yakalıyorsunuz. Aynı hayallere sahip insanlarla bir araya gelebiliyor, sosyal ilişkiler ağınızı da genişletmiş oluyorsunuz” diyor.

SİNEMAYI KÖYLERE GÖTÜRECEK

2006 yılından bu yana aktif olarak sinema, dizi ve reklam sektöründe yapım biriminde çalışmalarını sürdüren Enes Kaya, 2007 yılında ortaya çıkan SineMASAL fikri ile şehir merkezlerinde gerçekleşen kültürel ve sanatsal etkinlikleri kırsalda yaşayan çocuklara ve gençlere ulaştırabilmeyi amaçlamış ve soluğu kitlesel fonlama sitesi Fongogo’da almış. Siteden şimdiye dek 11 bin 620 TL topladıklarını belirten Kaya, bu fonu SineMASAL Karadeniz etabının ön hazırlık çalışmalarının masraflarında kullandıklarını belirtiyor. Kaya, şöyle diyor: “Kitlesel fonlama sistemi ülkemizde daha çok yeni. Birçok kimse bunu risk olarak görüyor ancak bu sistemde kaybedeceğiniz hiçbir şey yok. En kötü ihtimalle daha fazla insan projeden haberdar oluyor.

Dolayısı ile bir kampanya yönetebilirim diyorsanız ve projenize güveniyorsanız hiç durmadan bir kampanya başlatın derim. Çünkü şu anda insanlar sistemden çok sizlere inanarak destek oluyor. Güven veren bir kampanya yöneticisi iseniz hayalleriniz gerçeğe dönüşüyor.”

Avrupa’dan alanında öncü kitlesel fonlama siteleri

Seedrs

İngiltere’den çıkan Seedrs, hisseye dayalı ilk kitlesel fonlama platformu. Daha çok, erken aşamadaki startup’lara yatırım yapılmasını sağlayan sitenin, ilk 20 ayında açılan 66 işleme yaklaşık 7.5 milyon euro yatırım yapılmış. Seedrs kurucusu Carlos Silva, sitede 34 bin kullanıcının olduğunu ve sitenin her çeyrekte yüzde 80 büyüdüğünü söylüyor. Hisse bazlı kitlesel fonlamanın geleceğinin fonlama türlerine göre daha parlak olduğunu söyleyen Silva, “Bu eşsiz bir model, burada bir yaşam döngüsü hizmeti sunuyoruz. Hem girişimciler hem de yatırımcılar açısından en avantajlı olan modelin bu” diyor, www.seedrs.com

SyndicateRoom

Yine İngiltere’den çıkan bir diğer girişim olan SyndicateRoom da hisse bazlı bir platform. Şimdiye dek açılan sekiz işlem için yaklaşık 4 milyon pound toplanmış.

Yatırımcılar ortalama 5 bin pound yatırıyor ancak bu rakam 500 pounddan başlayıp 59 bin pounda kadar çıkabiliyor. SyndicateRoom kurucusu Goncalo de Vasconcelos, kitlesel fonlama platformlarının finansın geleceğini değiştireceğini, çeşitli türleriyle bankacılık sistemini de derinden etkileyeceğini savunuyor. www.syndicateroom.com

NextFunder

Lüksemburg’dan çıkan NextFunder, diğer sitelerden farklı olarak girişimcilere mentorluk desteği de veriyor.

Sitede kampanya başlatıp başarıya ulaşan start-up’lar, Luksemburg’da kayıtlı olan şirketlerin faydalandığı haklardan ve avantajlardan faydalanabiliyor. “Finansal hizmetler sektörünün kurallarını kökünden değiştirecek olan bu sistem, e-ticaret gibi devrimsel bir değişim getirecek” diyen NextFunder kurucuları Chantal Ambord ve Jerome Zois, hükümetlerin de bu sistemi geliştirecek politikaları hızlandıracağını düşünüyor. www.nextfunder.com

Symbid

Holldanda’dan çıkan kitlesel fonlama girişimi Symbid, henüz Avrupa’ya açılmamış yalnızca HollandalI girişimcilerin kullanabildiği bir platform. Symbid kurucusu Ludwine Dekker’den aldığımız bilgilere göre, 2014’te bugüne kadar siteye 500 bin euro yatırım yapılmış. Bir önceki yıl bu rakam tam 2 milyon 100 bin euroya ulaşmış. Dekker, kitlesel fonlama sitelerinden alına paranın ‘kolay para’ olmaması için Hollanda hükümetinin bazı standartlar geliştirmekte olduğunu söylüyor, www.symbid.com

EZGİ GÜLER