Yatırım Yapılacak Ülkeler ve Yatırım Teşvikleri

MALEZYA
GÜNEYDOĞITNIN YILDIZI OLACAK

Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği olarak adlandırılan ASEAN’ın en önemli ülkelerinden biri olan Malezya’ya Türk şirketlerinin son dönemde yoğun bir ilgisi söz konusu. Yaklaşık 220 milyar dolarlık bir ekonomiye sahip olan Malezya, dünyanın 28’incl büyük ekonomisi durumunda. Türk şirketlerinin Malezya’daki en önemli proje ve ortak yatırımı, Deftech ile Nurol Holding bünyesindeki FNSS A.Ş. ile 287 milyon dolarlık zırhlı araç satışı ve araçların Malezya’da montajı olduğu söylenebilir.

Boru pazarının iddialı oyuncularından olan Novaplast da 7 milyon dolarlık yatırımla fabrika kurdu. Malezya’da yatırım yapan isimlerden biri de Evyap, 130 dolara kurulması beklenen fabrikanın, 2013 yılında üretime geçmesi bekleniyor.

SAĞLANAN TEŞVİKLER

Malezya her ne kadar ihracata dayalı sanayileşme prensibini benimsemiş olsa da, diğer Uzakdoğu ülkelerine kıyasla yabancı yatırıma daha fazla önem veren bir ülke olarak dikkat çekiyor. Bu yüzden teşvik anlamında yabancı yatırımcılara birçok avantajlar sağlıyor. Bunun dışında istikrarlı ekonomik ve politik yapısı, imzalamış olduğu Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) ile diğer pazarlara rahatlıkla giriş sağlaması da Türk şirketlerini cezbediyor.

MUSTAFA ARIN
Evyap Yönetim Kurulu Üyesi
“YETİŞMİŞ İNSAN GÜCÜ AVANTAJ”

Güney Dogu Asya gibi çok önemli ve büyük bir nüfusun yaşadığı pazara girmeyi hedefleyen Türk yatırımcıları Malezya’yı bir yatırım üssü olarak seçebilirler. Bir Türk yatırımcısı kimliğiyle Malezya devletinden en üst düzeyde ilgi ve destek gördük. 130 milyon dolarlık yatırımımıza Malezya Devleti 10 yıllık vergi muafiyeti desteği verdi. Yetişmiş insan alt yapısı, güçlü bankacılık sistemi, İngilizce’nin yabancı dil olarak geniş kitleler tarafından konuşulması büyük avantaj.

AZERBAYCAN
ENERJİDE EN BÜYÜK PARTNER

Kardeş ülke Azerbaycan, Türk iş adamlarının en yoğun iş ve yatırım yaptığı ülkelerin başında geliyor. Uzun yıllar çok yüksek büyüme oranları yakalayan fakat son yıllarda global krizlerin de etkisiyle büyüme oranları düşen ülkede 800 civarında Türk şirketi var.

Azerbaycan’da Türk şirketleri bugüne kadar özellikle müteahhitlik alanında önemli işlerin altına imza attı. Müteahhitlerimizin şu ana kadar aldığı pay 5 milyar dolara yaklaştı. Enerji dışındaki yatırımlarda ise Türkiye ülkede birinci sırada yer alıyor. Önümüzdeki 15 yıl için 50 milyar dolar petrol geliri bekleyen Azerbaycan, Türk şirketleri için hemen her alanda fırsatlar sunmaya devam edecek.

SAĞLANAN TEŞVİKLER

Azerbaycan Cumhuriyeti’nde ihracata ve yabancı sermayeye yönelik devlet yardımları mevzuatı yok. Fakat şirket kurmada birçok bürokratik işlem geçmişe oranla azalmış durumda.

MURAT ŞAKIR
Azerbaycan, Türk Sanayici ve işadamları Derneği Başkanı
“FIRSAT TARIM VE HAYVANCILIKTA”

Avrupa ve dünyada mali krizin hüküm sürdüğü son yıllarda Azerbaycan ekonomisi, ciddi derecede büyüme kaydederek işadamları ve ekonomistlerin ilgisini çekmeği başardı. Bugün 70 milyar doları aşkın gayri safi yurtiçi hasılası ve 40 milyar dolardan fazla petrol fonu birikimi ile yatırımcının cazibe merkezi haline geldi. Azerbaycan’ın tek teşvik vermiş olduğu tarım ve hayvancılık sektörü sahasında işadamlarımız için fırsatlar bulunuyor. Son dönemlerde gelişen turizm sektöründe de iş adamlarımız ister yatırımcı isterse de işletmeci olarak kendilerine yer bulabilir.

BOSNA HERSEK
AVRUPA’DAKİ STRATEJİK ÜS

Son dönemde yabancı sermayenin gözde ülkelerinden olan Bosna Hersek, Türk yatırımcıların da ilgi duyduğu pazarlardan biri olarak dikkat çekiyor. Balkanlar’da söz sahibi olmak isteyen Türk şirketleri Bosna Hersek ile yakından ilgileniyor. Özellikle enerji ve tarım alanlarında Türk şirketlerinin yoğun bir ilgisi var.

Bosna Hersek istatistik Ajansı’nın verilerine göre, 2011 yılında ülkeye en fazla yatırım yapan ülkeler sırasıyla Sırbistan, Lüksemburg, Hollanda, Suudi Arabistan ve Türkiye.

4 milyon nüfuslu ülkede yaklaşık 50 kadar Türk firması faaliyette bulunuyor. En büyük yatırımcılar arasında Hayat Grubu ve Şişecam bulunurken, son dönemde Collins, LCVVaikiki, Seven Hill, Koton, Çilek, Cesars, Altınbaş, Beko, Alfemo, Bellona gibi markalar mağazalaşmaya başladı.

Geçen yıl Viyenats, Bosna Hersek’teki kireçtaşı madenlerine 3 milyon Euro’nun üzerinde yatırım yaparken, Şişecam Soda ise 4 milyon Euro’nun üzerinde yatırım gerçekleştirdi.

SAĞLANAN TEŞVİKLER

Serbest bölgelerde faaliyet gösteren işletmeler, emekle ilgili vergiler hariç diğer tüm vergilerden muaf. Her türlü mal serbest bölgelere gümrüksüz ithal edilebiliyor. Yatırım amaçlı gelen yabancı sermayeye ait mal ve ekipmanlar gümrük vergisinden muaf.

SELMAN ULUSOY
Türk- Bosna Hersek iş Konseyi Başkanı
“YEREL ORTAK AVANTAJ OLUR”

Bosna Hersek ciddi olarak geleceğini inşa etmeye başlıyor. Artık savaş sonrası manzaralar ile anılmak ve hatırlanmak istemiyor. Bosna Hersek Türkiye’nin Avrupa’daki stratejik üssü olmak için en uygun ülke olduğunu söyleyebilirim. Yerel bir ortakla çalışmakta fayda var. Üretim düşünülüyorsa arazi alınması ile ilgili konularda dikkatli bir ön çalışma yapılması da şart.

KAZAKİSTAN
600 TÜRK ŞİRKETİ VAR

Avrasya’nın en önemli ülkelerinden biri olan Kazakistan, bölgeye açılmak isteyen şirketlerin de gözdesi. Türk iş dünyasının en çok yatırım yaptığı ülkelerden biri olan Kazakistan’da önümüzdeki yıllarda yatırımlarımızın daha da artması bekleniyor. Zira Türkiye ile Kazakistan arasında bir organize sanayi bölgesi kurulması için adımlar atılmış durumda. Hükümetin hedefi, 2011’de 3 milyar dolara ulaşan ticaret hacminin birkaç yıl içerisinde 10 milyar dolara çıkarmak, işte bu iddialı hedefin önemli ayaklarından biri de kurulması planlanan organize sanayi bölgesi olacak. Kişi başına düşen milli gelirini 11 bin doların üzerine çıkarmış ülkede hala birçok fırsatlar var. Şu an Kazakistan’da ayakkabıdan tarıma, sağlıktan kimyaya yaklaşık 600 Türk şirketi bulunuyor. Bu şirketlerin en az 100’ü ise yatırımcı konumunda.

SAĞLANAN TEŞVİKLER

Kazakistan’daki Özel Ekonomik Bölgeler Kanunu’na göre yatırım yapan şirketler, kurumlar gelir vergisinden muafiyet, sıfır oranlı arazi vergisi, kurumsal mal varlığının ortalama yıllık değeri üzerinden sıfır oranlı vergilendirme, üretilen ve tüketilen ürün ve servis ticaretine yönelik KDV muafiyeti, şantiye alanları ve inşaat ve montaj işlerine yönelik KDV muafiyeti gibi haklara sahip.

ÖMER YALÇINKAYA
Türk-Kazakistan İşadamları Derneği Genel Sekreteri
“AVRASYA GÜMRÜK BİRLİĞİ AVANTAJ”

Kazakistan her türlü yeniliğe ve yeni teknolojilere açık. Bu alanda çok ciddi teşvikler de uygulanıyor. Tarımdan hayvancılığa, otomotivden tekstile ve hatta çok bakir olan turizme kadar çok sayıda fırsat var. Fakat bu ülkede artık kolay yoldan ticaret yaparak para kazanma devri kapandı. Her alanda rekabetin olduğu bir pazar haline geldi. Avrasya Gümrük Birliği’nin hayata geçirilmesi ile artık 16 milyonluk değil en az 250 milyonluk daha büyük bir pazara mal ve hizmet sunma imkanı var.

BREZİLYA
İHRACAT DÖRT KAT ARTTI

Brezilya, 206 milyon nüfusu ve 23 trilyon doları geçen gayri safi yurt içi hasılası ile sekizinci büyük ekonomi.
Bugüne kadar uzaklığı nedeniyle çok fazla radarımızda olmayan Brezilya ile ilişkilerimiz sürekli gelişiyor. Brezilya ve Türkiye arasında halen toplam dış ticarette açık olsa da son beş yılda ihracatımızı dört kat artırmayı başardık. 2009’da 388 milyon dolar olan ihracatımız geçtiğimiz yıl 883 milyon dolara yükseldi. Bu yılın ilk yarısında ise bu rakam 455 milyon dolar. Türkiye Brezilya’nın ithalatında 2008 yılında 56’ıncı sıradayken, geçen yıl 37’inci sıraya yükseldi.

Brezilya’da Türk şirketleri için oldukça geniş bir iş ve yatırım imkanı var. Zeytin, zeytinyağı, makarna, çikolata ve domates salçasında ihracat potansiyeli bulunuyor. Ticaret Müşavirliği verilerine göre, eczacılık ve kozmetik ürünleri, gübre, plastik ürünleri, kumaş, giyim eşyası, klima, bulaşık makinesi, elektrik alet ve ekipmanlar, kablo, uçak yan sanayi ürünleri ve otel ekipmanlarında da ihracat potansiyeli bulunuyor.

SAĞLANAN TEŞVİKLER

Brezilya’da yabancı yatırımlara serbest bir yaklaşım var. Örneğin ihracattan elde edilen gelirler vergiden muaf tutuluyor, ihracatın finansmanına düşük faiz uyguluyor. Yeni düzenlemelere göre, mevcut ihracat teşvikleri yüzde 100 artırıldı.

AYKUT EKEN
Türk-Brezilya İş konseyi Başkanı
“İSPANYOLCA BİLMEK AVANTAJ”

Brezilya’da özellikle Amazon bölgesinde önemli yatırım fırsatları var. Ayakkabı, ilaç, otomotiv, inşaat, tüketici ürünleri, gemi inşa sektörü gibi alanlarda Amazon bölgesi yatırımcı bekliyor. Ayrıca Brezilyalılar, Afrika’da bizimle birlikte enerji yatırımı yapmak istiyor. Brezilya’da iş yapmak isteyen girişimcilerin mutlaka İspanyolca ya da Portekizce bilmeleri gerekiyor.

Emrah Gürkan / Ekonomist Dergisi