“Melek” gibi yatırımcı kimdir?
Mesela, yeni dünyaları keşfetmeye çıkan Macellan sizin için girişimci midir? Peki, bu geziyi finanse edenlere Melek Yatırımcı mı demeliyiz? Günümüzde girişim ve girişimcilikten bahsedilince akla hep Microsoft-Billgates, Apple-Steve Jobs, Facebook-Mark Zuckerberg geliyor. Halbuki henüz bu düzeye çıkamamış çok ama çok girişim ve başarılı girişimciler var.
Melek Yatırımcı Kimdir?
Peki bu Melek Yatırımcılık nedir? Neden böyle adlandırılmaktadır? MelekYatırımcı terimi ilk olarak, New York Broaodway’deki tiyatro ve müzikallerle ilgili olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu pahalı ve riskli prodüksiyonları finanse eden kimseler genelde sanata ilgi duyan kişiler olup, yapımcılara birçok başka alanda da yardımcı olurlardı. Bundan dolayı da onlar yapımcıların koruyucu meleği olarak düşünülmüş ve ‘Melek Yatırımcı diye anılmaya başlanmışlardır. Genel anlamda melek yatırımcılık son 20-30 yılda gelişen bir kavramdır.
Bilhassa Silikon Vadisi’nde şirketlerini başarıya ulaştırıp genç yaşlarda zengin olan şahıslar, başka girişimcilere de yatırım yapmayı arzulamışlar ve ferdi bazda Melek Yatırımcılık yapmaya başlamışlardır.
Bilhassa büyükyatırımlara gerek duymayan iş planları, melek yatırımcılar için cazip olmuştur. Silikon Vadisi’ndeki birçok şirketin nüvesinde Melek Yatırım mevcuttur. Örneğin Apple’a ilk ciddi yatırımı, kendisi de bir Intel yöneticisi olan Alan Markkula Melek Yatırım olarak yapmıştır. Melek Yatırımcılar genelde girişimcinin kendisi, akrabaları ve dostlarından sonra şirkete ilk kurumsal parayı yatıran kimselerdir.
Melek Yatırımcılar’ın birçoğu odaklandıkları sektörlerde faaliyet göstermektedir. Son 10 senede daha organize Melek Yatırımcılık yapılmaya başlanmıştır. Melek yatırımcıların gelişmesi girişimciler için yeni bir yatırımcı kaynağının oluşmasını sağlamıştır. Bu sınıfın da belli özellikleri ve avantajları vardır. Melek Yatırımcılar genelde girişimci ile etkileşmekten hoşlanan, girişime paranın dışında çok değerli başka kaynaklar da sağlayabilen ve genelde kurumsal risk sermayesi şirketlerinden daha ehven şartlarda yatırım yapabilen bir sınıftır.
Zamanla bu yatırımcılarla daha sık karşılaşma sonucunda, girişimcilerin iş planı kalitesi ve kapsamının düzelmesi kaçınılmazdır. Girişimciler, finansal ihtiyaçları ile şirketlerinin belli kilometre taşlarına ulaşma süratini uyumlu kılmayı öğreneceklerdir. Şirketlerinin ilk evrelerini Melek Yatırımlar ile finanse ederek şirket mülkiyetinin daha büyük bir bölümünü daha uzun bir süre ellerinde tutabileceklerdir.
Melek Yatırımcılar yatırım yaptıkları şirketlere ortalama %25-%40 arasında ortak olurlar. Melek Yatırımcı yatırım yaparken önce iş planını sorar, takıma güvenmek ister. Yönetime çok önem verir. Girişimcinin şirketin her noktasına hakimiyeti, finansal verilerin pazarlanmasına ve bunu anlatma kabiliyeti Melek Yatırımcı’nın vereceği karar büyük rol oynar. Çünkü yatırımcı, iş planına ve planı getiren takıma inanmak ister.
İlginizi çekebilir: Melek Yatırımcılar Kimlerdir? Melek Yatırımcılık
Melek Yatırımcı işin özgün olmasını ister…
Melek Yatırımcı aslında bir şirkete sadece maddi değil manevi kaynak da koyuyor. Belli bir iş deneyimi olduğu için girişimciye mentorlukyapıyor. Bazen girişimcinin ilk kurguladığı ürün değişiyor. Girişimcinin buna hazır olması, yani esnek olmak lazım. MelekYatırımcı genelde projenin özgün olmasına bakar. Klonlanmış bir proje olmaması lazım. Klonlanmış bir projeyse de ciddi bir büyüme potansiyelinin olması gerekmektedir. Girişimcinin daha önce bir yerde çalışmış olması veya daha önce birtakım projelerle uğraşmış olması hatta batırmış olması bile tercih sebebidir.
Türkiye’de Melek Yatırımcılığın geldiği noktayı değerlendirecek olursak;
Melek Yatırımcılık Türkiye’de henüz başlangıç aşamasındadır. Gerek girişimciler gerekse yatırımcılar tarafından tam anlaşılmış değil. Bu sektördeki kişilerin ve kurumların girişimcilerin Melek Yatırım için uygun olduğu konusunda eğitime ve iyi rol modellerine ihtiyaçları var. Öte yandan, Türkiye’nin ekonomik göstergelerinde, özellikle son dönemlerde, Melek Yatırımcılık için çok cazip gelişmeler ve fırsatlar söz konusu.
Bunların arasında, ekonominin sağlıklı büyümesi, hükümetin girişimci ve yatırımcılara önem vermesi, geniş kitleleri girişimcilik konusunda bilgilendirmek amacıyla çeşitli eğitim programlarının başlaması, yapılacak yatırımlardan çıkış yapabilme imkânlarının artması ve yurt dışındaki Türk girişimcilerin Türkiye’deki faaliyetlerini artırmalarını, başlıca nedenler olarak sayabiliriz.
Hulusi BERIK Keiretsu Forum İstanbul Kurucu Ortak, hulusi@berik.biz
