Üçüncü çeyrek için beklentiler iyimser
Büyümenin oncu göstergesi sanayi üretimi güçlü seyrini korudu. Ağustosta sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 5.2 arttı. Ekonomistler verilerin Türkiye ekonomisinin dinamizmini gösterdiğine dikkat çekiyor…
TÜRKİYE’NİN büyüme ivmesi güçlü seyrim korudu. Öncü göstergeler 2017 birinci çeyrekte yüzde 5.2, ikinci çeyrekte yüzde 5.1 büyüyen Türkiye ekonomisinin yılın üçüncü çeyreğinde de güçlü büyüme eğilimini koruyacağına işaret etti. Üçüncü çeyrekte yüzde 79 bandında gerçekleşen imalat sanayi kapasite kullanım oranları, artan reel sektör güveni güçlü büyümenin ayak sesleri olarak kabul edilirken, ağustos ayı sanayi üretimi verileri de bu beklentiyi teyit etti. Geçen hafta Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı veriler sanayi üretiminin ağustosta ivme kaybetmekle beraber güçlü seyrini koruduğunu gösterdi.
Takvim etkisinden arındırılmış seriye göre, temmuzda baz etkisiyle geçen yılın aynı ayma göre yüzde 14.5 artan sanayi üretimi endeksi, ağustosta yıllık bazda yüzde 5.2 artış gösterdi. Sanayi üretimindeki artışta imalat sanayinde devam eden güçlü seyir, iç ve dış pazarlardaki toparlanma etkili oldu. Ağustosta perakende satış hacmi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 2.6, perakende ciro yüzde 15.5 artış gösterdi. Piyasa beklentilerinin altında gerçekleşen cari işlemler açığı ağustosta geçen yılın aynı ayına göre 171 milyon dolar azalarak 1.24 milyar dolar oldu. 12 aylık cari işlemler açığı ise 36 milyar 972 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
İMALAT SANAYİNDE ARTIŞ
TÜİK verilerine göre, ağustosta sanayi üretimi arındırılmamış verilerle bir önceki aya göre yüzde 2.9 azalırken, geçen yılın aynı ayma göre yüzde 3.8 oranında artış gösterdi. Takvim etkisinden arındırılmış verilerle sanayi üretimi ağustosta bir önceki aya göre yüzde 0.1 gerilerken, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış verilerle geçen yılın aynı ayma göre yüzde 5.2 artış gösterdi. Baz etkisiyle beraber oldukça yüksek oranda artışa işaret eden temmuz verilerinden sonra bir miktar dengelenme olmasını bekleyen ekonomistler, sanayi üretiminin ağustosta ivme kaybetmekle beraber güçlü olmayı sürdürdüğüne dikkat çekti.
Ağustosta, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış sanayinin alt sektörleri incelendiğinde, imalat sanayi sektörü endeksinin yüzde 0.2 arttığı, madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksinin yüzde 1.5, elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksinin yüzde 1.1 azaldığı görüldü. Takvim etkisinden arındırılmış verilerle ağustosta geçen yılın aynı ayma göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi yüzde 4.7 azalırken, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 5.6 ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 7.3 arttı.
EN FAZLA AZALIŞ SERMAYE MALINDA
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış ana sanayi grupları incelendiğinde, ağustosta bir önceki aya göre en fazla azalış yüzde 3.7 ile sermaye malında gerçekleşti. Bu dönemde imalat sanayi alt sektörleri incelendiğinde en fazla azalış yüzdel6.8 ile bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatında gerçekleşti. En yüksek artış ise yüzde 11.8 ile temel eczacılık ürünlerinin ve eczacılığa ilişkin malzemelerin imalatında oldu.
Sanayi üretim verilerini değerlendiren Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova, aylık bazda hafif bir düşüşün yaşandığı sanayi üretiminde imalat sanayi sektörü endeksinde yaşanan artışın sürdüğüne dikkat çekti. Özellikle Kredi Garanti Fonu etkisinin giderek azaldığını belirten Arzova, “Büyümeye olumsuz etki yapacak negatif bir gelişme söz konusu değil. Sanayi üretimi üçüncü çeyrekte de ülke büyümesinin sürükleyici gücü olacak” dedi.
CARI AÇIK 1.24 MİLYAR DOLAR
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre cari işlemler açığı, ağustosta geçen yılm aynı ayma göre 171 milyon dolar tutarında, yüzde 13.8 oranında azalarak 1 milyar 237 milyon dolar düzeyinde gerçekleşti. Piyasa beklentileri 1.4 milyar dolardı. Ağustos itibarıyla 12 aylık cari işlemler açığı 36 milyar 972 milyon dolar oldu. Yaşanan bu gelişmede, ödemeler dengesi tablosundaki dış ticaret açığının geçen yılın aynı ayma göre 689 milyon dolar artarak 4 milyar 279 milyon dolar yükselmesine rağmen, hizmetler dengesinden kaynaklanan net gelirlerin 637 milyon dolar artarak 3.5 milyar dolar giriş kaydetmesi etkili oldu. Yılın ilk sekiz ayında ise cari işlemler hesabı 4.3 milyar dolar tutarında, yüzde 19 oranında artışla 27.2 milyar dolar açık verdi.
SEYAHAT GELİRLERİ ARTTI
Ağustosta hizmetler dengesi altında seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, geçen yılın aynı ayma göre 658 milyon dolar tutarında artarak 2 milyar 997 milyon dolara yükseldi. Birincil gelir dengesi kalemi altında yatırım geliri kaleminden kaynaklanan net çıkışlar, geçen yılın aynı ayma göre 112 milyon dolar azalarak 591 milyon dolar oldu. İkincil gelir dengesi kalemi kaynaklı girişler, geçen yılın aynı ayına göre 136 milyon dolar artarak 206 milyon dolara yükseldi.
Bu dönemde doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler 505 milyon dolar azalarak 657 milyon dolar olarak gerçekleşti. Portföy yatırımları 2 milyar 237 milyon dolar tutarında net giriş kaydetti. Diğer yatırımlarda 133 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşti. Ağustosta resmi rezervlerde 3.4 milyar dolar artış gözlenirken, net hata ve noksan kaleminde yer alan kaynağı belirsiz para girişi ise 1.6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti.
PERAKENDE SATIŞ VE CİRODA ARTIŞ
Perakende satış hacmi ve perakende ciro artış gösterdi. TÜİK verilerine göre, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sabit fiyatlarla perakende satış hacmi ağustosta bir önceki aya göre yüzde 0.3 arttı. Aynı ayda otomotiv yakıtı hariç gıda dışı satışlar yüzde 2.7 artarkep, gıda, içecek ve tütün satışları yüzde 1.7, otomotiv yakıtı satışları yüzde 2 azaldı.
Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış cari fiyatlarla perakende ciro ağustosta bir önceki aya göre yüzde 2.2 arttı. Aynı ayda gıda, içecek ve tütün satışlarında yüzde 0.1, otomotiv yakıtı hariç gıda dışı satışlarda yüzde 3.8, otomotiv yakıtı satışlarda yüzde 1.7 artış görüldü. Takvim etkilerinden arındırılmış perakende satış hacmi ağustosta geçen yılın aynı ayma göre yüzde 2.6, perakende ciro yüzde 15.5 artış gösterdi.
TÜİK geçen hafta motorlu kara taşıtları istatistiklerini de açıkladı. Buna göre ağustosta trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı geçen yılın aynı ayma göre yüzde 12.8 artışla 107 bin 837 oldu.
Trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı bir önceki aya göre yüzde 15.8 azalış gösterdi. Ağustos’ta 7 bin 86 taşıtın trafikten kaydı silindi. Yılın ilk sekiz ayında trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4 artışla 837 bin 848’e yükselirken, trafikten kaydı silinen taşıt sayısı yüzde 8.4 azalışla 64 bin 418 oldu. Böylece trafiğe kaydı yapılan toplam taşıt sayısı 773 bin 430 adet düzeyinde gerçekleşti.
IMF, BÜYÜME TAHMİNİNİ YÜKSELTTİ
IMF, Türkiye’nin 2017 büyüme tahminini yüzde 2.5’ten yüzde 5.1’e, 2018 tahminini yüzde 3.3’ten yüzde 3.5’e yükseltti. IMF’nin “Sürdürülebilir Büyümeli Amaçlamak” başlığıyla yayımladığı Dünya Ekonomik Görünüm (DEG) Raporunun ekim sayısında, Türkiye ekonomisinin güçlü iç ve dış talep seviyesinde beklenenden hızlı toparlandığına işaret edildi. Başbakan Yardımcısı Mehmet Şimşek’in Türkiye’yi temsil ettiği “IMF-Dünya Bankası Yıllık Toplantıları” öncesinde açıklanan raporda, Türkiye’nin bu yıl yüzde 5.1, gelecek yıl yüzde 3.5 büyüyeceği tahminine yer verildi.
Raporda, 2017 ve 2018 yıllarına yönelik küresel büyüme beklentileri 0.1 puan artırılarak sırasıyla yüzde 3.6 ve yüzde 3.7’ye yükseltildi.
Prof. Dr. Burak ARZOVA / Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi
Hisse senetlerinde giriş yönlü hareket dikkat çekici
Türkiye’nin cari işlemler hesabı, ağustosta 1.24 milyar dolar açık verdi. Beklenti 1.4 mityar dolar düzeyindeydi. Gelen cari açık rakamı sevindirici. Cari açığın finansmanının nasıl sağlandığı önemli bir nokta. Bu açıdan baktığımızda, yurtiçi yerleşiklerin yurtdışındaki portföy yatırımlarının düşüş gösterdiğini görüyoruz. Enstrüman bazında ise, tüm kalemlerde giriş yönlü hareket gözlemleniyor. Hükümetin yurtiçinde ihraç ettiği borç senetleri ve bankacılık sektörünün yurtdışı piyasalarda ihraç ettiği borç senetleri bu kapsamda öne çıkmış durumda. Borçlanma maliyetlerindeki artış göz önüne alındığında dikkat edilmesi gereken bir durum.
Ancak bankaların ve özel sektörün borçlanabilmesi, kredibilite açısından önemli. Diğer taraftan, ikinci çeyrekte hisse senetlerinde de giriş yönlü hareket dikkat çekici. Bu durum Türk varlıklarının tercih edilen varlıklar olduğunu bize gösteriyor. Merkez Bankası rezervleri ikinci çeyrekte 1.6 milyar dolar artış kaydetmiş. Portföy yatırımları kaynaklı girişler, rezerv varlıklardaki artışın temel nedenini oluşturmuş. Bu da ülke ekonomisinin sağlıklı işlediğini göstermesi açısından olumlu bir gösterge. Rezerv yeterlilik göstergesi olarak takip edilen toplam uluslararası rezervlerin kısa vadeli dış borç stokuna oranı yüzde 77.9 düzeyinde. Yurtdışı şube ve iştirakler hariç tutulduğunda bu oran, yüzde 89.2 olarak hesaplandı. Oran, IMF rezerv yeterlilik göstergesinin üzerinde olmasına karşılık 2012’den bu yana azalan bir trend izliyor. Hala burada bir alan mevcut olmasına karşılık, oranın geldiği düzey tehlikeli olarak değerlendirilebilir.
Hikmet BAYDAR / 3. Göz Danışmanlık CEO’su
2016’ya göre daha istikrarlı görünüm
Sanayi üretiminde özellikle imalat sanayi artışı son derece önemli. İmalat sanayi yıllık yüzde 5.6, aylık yüzde 0.2 artışla hala gücünü korumaya devam ediyor. Kuzey Irak’taki gelişmeler, kurdaki hareketlilik sanayi üretiminde herhangi bir aksamaya yol açmamış görünüyor. 2016’ya göre daha istikrarlı bir görünüm sergileyen üretim verileri içerisinde dayanıklı tüketim mallarında yıllık bazda yüzde 9.5 ve eneıji grubunda yıllık bazda yüzde 7.6 artış dikkat çekiyor. Sanayi mallarında da yüzde 7’nin üzerinde gerçekleşen yıllık artış gelecekte üretim artışının da sigortası. Global ekonomiye göre oldukça tatmin edici bir sanayi üretim verisiyle karşı karşıyayız. Cari açığa gelince; dış ticaret dengesinde ihracatın ithalata kıyasla daha hızlı büyümesi sonucunda dış ticaret açığının daralmasına neden oldu. Altın hariç ihracat yıllık bazda yüzde 8.6 artarken altın hariç ithalat yüzde 2.5 ile sınırlı bir artış gösterdi. Ağustos ayı cari açık rakamı 1.2 milyar ile piyasa beklentisinin biraz altında gerçekleşti. Çekirdek açık yıllık bazda 8.5 milyar dolar daralırken, cari açık 6.7 milyar dolar genişledi. Cari açıktaki genişleme daha çok altın ve enerji ithalatından kaynaklandı.
HÜLYA GENÇSERTKAYA
