Frenk Üzümü Yetiştiren Çok Kazanacak

Kırmızı ve siyah Frenk üzümü. Pek bilinmeyen mucize meyvelerin kaynağı bizim topraklarımızda. Özellikle de Kayseri Bünyan ve civarında… Şimdi bu değerlerin farkında olan Batılılar onları efervesan içecek haline getiriyor.

Kırmızı ve siyah Frenk üzümünü yeniden keşfedenler çok kazanacak!

SATIRLARIMA, sanki dün gibi yaşadığım ilginç bir hikayeyle başlıyorum… 1970’lerin sonu; Fransa’da bulunduğum yıllar… Paris’de ‘Nation Meydanı’na yakın tipik bir sokaktayız. Bulunduğumuz binanın alt katında İtalyan asıllı bir Fransız aile oturuyor. Kendilerini nezaketen ziyaretim sırasında bana tatlı niyetine harika bir çeşniye sahip ‘jöle’ ikram ediyorlar. ‘Gilaboru’ (kırmızı Frenk üzümü) ve ‘Cassis’ (siyah Frenk üzümü) denilen meyvelerden yapılmış sıra dışı bir lezzet karışımı! Laf lafı açıyor; bana özel bir kitap armağan ediyorlar, bu meyveler hakkında hiç bilmediğim enteresan şeyler öğreniyorum.

Evime dönüp bu kitapla birlikte ansiklopedileri de karıştırınca gerçekten yepyeni bir dünya açılıyor önüme: Örnegin ‘Gilaboru’ aslında bizim güzel Anadolu topraklarımızda da yetişen çoğumuzun ‘kırmızı Frenk üzümü’ diye bildiği bir meyve! Bazılarına göre, içeriğinde bulundurduğu antioksidan özellikleriyle yaşlanma karşıtı müthiş bir tonik aynı zamanda.

Mucize Gilaboru

Küçük kartopu gibi beyaz çiçeklere sahip bitkinin kırmızı üzümleri dilimize ‘Gilaboru’ olarak geçmiş. İlginçtir ki bu bitkinin meyveleri ‘küliner’ (mutfak ve yemek) anlamında tüketilse de aslında daha çok gövdesinin soyulmuş kabuğundan elde edilen takviyeleri biliniyor. Avrupa ve Asya’nın bazı bölgelerinde doğal olarak yetişen bu çalı türü, tarihsel olarak bir ilaç- bitki olarak da kullanılmış ve Orta Çağ’da özellikle spazm ve kramplar için tüketilmiş.

Bitkinin İngilizce adı onun tedavi edici niteliğini de yansıtıyor: ‘Cramp Bark!’ (‘Cramp’ bildiğimiz kramp, ‘bark’ da ağaç kabuğu anlamına geliyor). Frenk üzümü çalısının kabuğundan elde edilen takviyeler en çok ağrı, spazm, kramp ve kas tutulmalarını gidermede kullanılıyor. Hatta böbrek taşlarından kurtulmak için alternatif tedavi olarak kullanıldığı da oluyor.

Sinir Sistemi Toniği

Sindirim sistemine de yararları olan Gilaboru, bir sinir sistemi toniği olarak uykusuzluğa ve anksiyeteye iyi geliyor. Antioksidan içeriği sayesinde etkili bir kanser önleyici ve anti-tümör etkili olduğu da saptanmış. Peki, çiçekleri ve kırmızı meyveleri? Elbette onlar da vitamin C açısından inanılmaz zengin ve bağırsak fonksiyonlarını düzenleyen bir yapıya sahip. Frenk üziimü içeriğindeki kaıotenoid ve flavonoidlerle tam bir gençlik iksiri.

Gelelim bu bitkinin mutfaktaki kullanımına… Çoğunlukla Avrupa mutfaklarında geleneksel olarak reçel, jöle ve özel marmelatları yapılan bu ilginç üzümlerin sirkeleri, likörleri çok meşhur. Pastacılıkta, gurme mutfaklarda, hem aroma verici hem de estetik görüntüsüyle garnitür olarak kullanılıyor.

Özellikle Fransız tatlılarında ve pastacılığında yer bulan Fransızca ‘Groseille’ (Grosey) denilen bu üzümler, birçok karma meyve reçellerine ve gurme marmelatlara zengin aroma ve tat vermesi için ekleniyor. Tuzlu yemekler, et ve kanatlı rostolarıyla da tüketilen Gilaboru’nun kullanım yelpazesi epey geniş: hatta kurutulmuş meyvelerinden elde edilen ekstraktlan da sağlıklı boya ve mürekkep endüstrisinde bile kullanılıyor.

İhracata Elverişli Ürünler

Burada yeri gelmişken hemen belirtelim; kırmızı Frenk üzümü çiğ şekilde yenilebilir olmasına rağmen yüksek miktarlarda pişirilmeden yenmesi, sindirim sistemini bozabiliyor.

Uygun miktarlarda çiğ yenmesinde ve pişirilerek istenilen miktarlarda tüketilmesinde ise hiçbir sakınca yok.

Bugün yazımın başında andığım bir meyve türünden daha söz etmek istiyorum: Fransızların ‘Cassis’, lngilizlerin ‘Black Currant’ adını verdikleri ‘Ribes Nigrum’. Adı ‘siyah Frenk üzümü’ olarak dilimize çevrilse de yukarıda sözünü ettiğimiz Ciilaboru’yla aynı familyadan değil. Bu türün kuş üzümü şeklinde siyah- mor- maviye çalan meyveleri var. Kırmızı Frenk üzümü takviye olarak daha çok kullanım alanına sahipken, siyah Frenk üzümü (Cassis) gurme mutfaklarda daha çok yer buluyor.

Çiğ olarak tüketilmesinde hiçbir sakınca olmayan ‘Cassis’ kimi gurmeleree dünyanın en güzel aromasına sahip meyvelerinden biri olarak nitelendiriliyor; öyle ki kendine özgü yoğun aroması ve ilginç kokusuyla çok uzun yıllardan beri parfümeri endüstrisinde de yer alıyor. Dünyaca ünlü ‘Creme de Cassis Likörü’ bu bitkiyi adeta Fransa ile özdeşleştiriyor.

Amerika’da Yeni Tanınıyor

Çıkış yeri Avrupa ve Asya olan siyah Frenk üzümü (Cassis); tüm Avrupa mutfaklarında özellikle de Fransa ve Almanya gibi Orta Avrupa mutfaklarında hem tatlılarda hem tuzlularda sıklıkla yer alıyor. Ayrıca pastacılıkta, meyve suyu yapımında dondurma, şekerleme ve jölelerde bolca kullanılıyor. Yüksek C vitamini ve pektin içeriğiyle gurme marmelat ve reçel karışımlarına da giriyor.

Ne ilginçtir ki, dünyanın ‘en hoş aromalı’ meyvelerinden olan ‘Cassis’ Avrupa’da iyi bilinse de Amerika’da gurme tüketiciler haricinde yeni yeni biliniyor. Bunun başlıca nedeni 1900’lerin başında bir çam türüne mantar bulaştırarak zarar verdiği şeklinde bir gerekçeyle yetiştirilmesinin uzun süre yasaklanması. Ancak günümüzde çoğu eyaletlerde bu yasakların kalkmasıyla siyah Frenk üzümü, Amerika’da oranın gözdesi yaban mersininin (blue-berry) alternatifi oluyor, özellikle gurme mutfaklar ile sıra dışı ürünlerde yer almaya başlıyor.

Kozmetik Yağların Kralı

‘Cassis’ yukarda sözünü ettiğimiz ‘Gilaboru’ (kırmızı Frenk üzümü) gibi yüksek polifenol içeriğine ve dijestif liflere sahip. Ayrıca, tazesi ve kurusu salatalarda, soslarda: mayonez ve çikolatalarda da bolca kullanılıyor.

Bu morumsu siyah üzümlerin en az Gilaboru kadar sağlığa katkıları var; çekirdeklerinin yağı (Cassis Seed Oil) kozmetik ürünlerde en fazla aranan doğal yağlardan. Ayrıca meyvelerinin içeriğindeki çok çeşitli fito-kimyasallar ve polifenoller, Cassis meyvesini güçlü bir “anti aging iksiri’ haline de getiriyor.

Sonuç olarak; hem ‘Cassis’ (siyah Frenk üzümü) hem de ‘Gilaboru’ (kırmızı Frenk üzümü) doğrudan aynı bitki familyasından olmamalarına karşın değişik üzüm çeşitlerine en güzel iki örnek halinde. Ülkemizde çok sınırlı bir şekilde yetiştirilse de uygun bölgelerimizde ticari tarımı yapılabilir, hem yurt içi, hem de yurt dışı pazarlarda rahatça yer bulabilir.

Nur Demirok / Para