Ayakkabı Üretimi Arttı
Ayakkabı ithalatına getirilen ek vergi iç piyasada üretimi patlattı. Birçok ithalatçı firma üretici oldu. Çorum’dan Şanlıurfa’ya birçok ilde art arda yeni yatırımlar yapılıyor. Bunu gören yabancı perakendeciler siparişlerini Türkiye’ye kaydırıyor…
AYAKKABICILIK Türkiye’de en eski iş kollarından biri olmasına rağmen bu köklü sektör bugüne kadar bir türlü kabuğunu kıramadı. Başta Gaziantep, Manisa, İzmir ve Hatay olmak üzere çeşitli illere dağılmış küçük atölyelerin oluşturduğu sektörün üretimi yıllık 500 milyon çift civarında. Türkiye bu üretim kapasitesiyle dünyada yedinci sırada yer alıyor. Ancak bu kapasitenin bir bölümü atıl kalıyor. Yıllık ihracat ise 700 milyon dolar seviyesinde. Sektörde 300 bin kişinin istihdam edildiği tahmin ediliyor.
Ancak bu verilere göre geçmişi pek parlak olmayan ayakkabı sektörü son dönemde büyük bir çıkış içinde. Birçok firma üretimini artırmak için kolları sıvamış durumda. Özellikle Gaziantep, Şanlıurfa, Çorum gibi yörelerde yeni atölyeler, hatta büyük ölçekli tesisler devreye giriyor. Sektörü atağa kaldıran bu girişimlerin nedeni ise Uzakdoğu’dan ithal edilen ürünlere 2014 yılında getirilen ek vergiler. Söz konusu bu uygulamayla deri ayakkabılara yüzde 50, suni ayakkabılara ise yüzde 30 ilave gümrük vergisi kondu. Yerli üretimi desteklemek amacıyla gümrük kapılarında sıkı denetimlere geçildi.
“ALIM TALEPLERİ GELİYOR”
Türkiye Ayakkabı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Süleyman Gürsoy, ek vergiden sonra birçok ithalatçının üretici olduğunu belirtiyor. Bunun yanında ithal ürünlerle rekabet etmekte zorlandığı için kapasitenin çok altında üretim yapan firmaların son dönemde kapasitelerinin dolduğunu belirten Gürsoy, derneğe tabiri caizse birçok yabancı firmadan alım talebi yağdığına dikkat çekiyor.
Görsoy’un verdiği bilgilere göre, üretimlerini Türkiye’de yaptırmak isteyen bu firmaların arasında Versace, Hummel, Zara, Massimo Dutti, Franco Butteri, Van Bommel gibi ünlü markalar da var. Türkiye’nin ayakkabıda özellikle butik üretim konusunda büyük bir potansiyele sahip olduğunu söyleyen Gürsoy, “Hazır giyimde olduğu gibi ayakkabıda da moda üreten bir ülkeyiz. Ayrıca hızlı teslimat avantajına sahibiz” diyor.
İHRACAT İTHALAT! GEÇTİ
Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı ve Çetsan Ayakkabı Yönetim Kurulu Başkanı Hüseyin Çetin de Türkiye’nin yakınlığı ve lojistik avantajı sebebiyle Avrupalı perakendecilerin alımlarmda her geçen gün artış olduğunu belirtiyor. Geçen yıl 734 milyon dolarlık ithalat, 708 milyon dolarlık da ihracat yapıldığını söyleyen Çetin, 14 yıl aradan sonra ilk kez bu yıl ilk dokuz ayda ihracat rakamının ithalatı geçtiğine dikkat çekiyor. Ayakkabı sektörü olarak 2023 yılı ihracat hedefini revize ederek 1.5 milyar dolardan 2.5 dolara çıkardıklarını kaydeden çetin, şunları söylüyor:
“2014’ten itibaren ayakkabı ihracatında yüzde 50’den fazla artış sağlandı. İhracatçı firmaların yurtdışma açılmalarım kolaylaştırmak amacıyla fuar teşviklerinde de artışlar yapıldı. Türkiye’de üretilemeyeceği düşünülen teknolojik taban fabrikaları açıldı. Ek vergiyle birlikte firmaların kapasite kullanım oranları yüzde 61’den yüzde 75’e çıktı. Firmamızın kapasite kullanım oranında da yüzde 30 artış oldu.”
İSTİHDAMA BÜYÜK KATKI
Ayakkabı sektörünün önde gelen firmalarından Flo da sektörde kümelenmeye ve tesisleşmeye öncülük ederek Şanlıurfa Organize Sanayi Bölgesi’nde önemli bir yatırıma başlamış durumda. Endüstriyel üretim şartlarına göre yapılmış 12 bin 500 metrekare kapalı alanı bulunan tesiste son teknoloji makine ve ekipmanla ayakkabı üretmeye başlayan Flo, 22 milyon TL’ye mal olacak bu tesisi tam kapasite devreye aldığında yılda 3 milyon çift ayakkabı üretmeyi planlıyor.
Flo Mağazacılık Kalite Kontrol ve Sourcing Direktörü Mahmut Bekereci, yörede yetişmiş elaman olmadığından daha önce tarlada çalışan vasıfsız bin 100 kişiyi eğiterek sektöre kalifiye eleman kazandırdıklarını söylüyor. Böylece yörede istihdama çok büyük bir katkı yaptıklarım vurgulayan Bekereci, şöyle devam ediyor:
“Flo olarak Şanlıurfa’da kurduğumuz tesisle sektöre öncülük yaparken bölgenin kalkınmasına da destek vermek istiyoruz. Yatırımı bu ilde gerçekleştirmemizin en önemli nedeni, Şanlıurfa’nın 6’mcı teşvik bölgesinde yer alması, lojistik açıdan uygun konumda olması. Ayrıca yörede sektörün ihtiyacı olan genç işsiz ve eğitilebilir iş gücü potansiyeli de çok yüksek.”
“ÜÇ MİLYON ÇİFT SİPARİŞ ALDIK”
Yabancı perakendecilerin kapısını çaldıkları firmalardan biri de Aslanlar Ayakkabı. Sefaköy’deki fabrikasında kadın, erkek, çocuk her kesime sneakers tarzı ayakkabı üreten firmanın ürün gamında günlük giyimden yürüyüş ayakkabılarına, aktif spor ayakkabısından bota birçok çeşit var. Aslanlar Ayakkabı Yö netim Kurulu Başkanı Cuman Aslan, İngiliz bir perakende grubuna üretim yapmaya başladıklarını söylüyor.
Daha önce üretiminin tamamını Uzakdoğu’da yaptıran bu şirkete ilk etapta yılda üç milyon çift spor ayakkabısı üreteceklerini söyleyen Aslan, rakamın birkaç yıl içinde 10 milyon çifte ulaşacağını vurguluyor. Aslan, “Fabrikamızın kapasitesi aylık 310 bin çift üretecek altyapıya sahip. Fakat halen ayda 100 bin çift üretiyoruz. Çalışan sayımız ise 500. Ancak personel sayımızı artırıyoruz. Birkaç yıl içinde yaklaşık 2 bin 500 yeni personel almayı planlıyoruz” diyor.
Walt Disney grubuyla da temas halinde olduklarını belirten Aslan, bu gruba ise lisanlı üretim yapmayı planladıklarını ifade ediyor. Aslan, şöyle devam ediyor: “Çin, Endonezya, Vietnam gibi Uzakdoğu ülkelerinde maliyetler arttı. Ürünlerin bu ülkelerden Avrupa’ya lojistiği bile 3-4 ay sürüyor. Oysa biz iki haftada teslim ediyoruz. ”
“TEK HANDİKAPIMIZ VADELER”
Gaziantep’te üretim yapan Efsane Ayakkabı, günlük giyime yönelik erkek ayakkabısı üretiyor. Firmanın kapasitesi günlük bin çift üretebilecek düzeyde. Efsane Ayakkabı Yönetim Kurulu Başkanı Ali Başgüden, son dönemde hem iç piyasadaki perakendecilerden hem de Laleli üzerinden yurtdışma satan ihracatçı firmalardan talep artışı olduğunu belirtiyor. İç piyasadaki belli başlı markaların çoğuna üretim yaptıklarını söyleyen Başgüden, “Bu firmaların siparişlerinde yüzde 30 civarında artış var. Günlük üretimimiz 200-250 çiftten 500 çifte çıktı. Bu rakamın daha da artacağım düşünüyoruz. Artık müşteriyi kendimiz seçmeye başladık. Fakat vadeler çok uzadı. Ürettiğimiz ürünlerin parasını 15 ay sonra alıyoruz. Yurtdışmdan da talep artışı var. Kendi ülkelerinde mağazaları olan ulusal markalar siparişlerini bize veriyorlar. Bunda teslimat süremizin kısa olması çok önemli bir faktör’ diyor.
MALİYETLER ÇOK ARTTI
Son dönemde işleri açılan firmalardan biri de Desa j Deri. Mağazalarında deri konfeksiyon ve çantanın yanı sıra önemli oranda ayakkabı satışı da firma, bunları dışarıda ürettiriyor. Firma olarak ayakkabı satışlarının 2016 yılma göre yüzde 30 civarında arttığını belirten Desa Deri Genel Müdürü Burak Çelet, bunda ithalata getirilen ek verginin yanı sıra bu yıl piyasadaki canlılığın da etkili olduğunu söylüyor. Çelet’in verdiği bilgilere göre, özellikle suni deriden üretilen ayakkabı satışlarında ciddi artışlar var. Ayakkabı üretimini Türkiye’nin çeşitli yörelerinde kurulu olan 38 tedarikçiye ürettirdiklerini vurgulayan Çelet, bu firmaların kapasitelerinin dolu olduğuna da işaret ediyor. Çelet, “Yeni tedarikçiler arıyoruz. Fakat ithalatın durması nedeniyle maliyetlerde ciddi artışlar oldu. Bu aşırı artışlar perakendeci olarak bizleri zorluyor” diyor.
Macro Ayakkabı, Esenyurt’ta 15 bin metrekare kapalı alanı olan fabrikasında yılda ortalama 600 bin çift ayakkabı üretiyor. Piyasada Scooter markasıyla yer alan Macro Ayakkabı Yönetim Kurulu Başkam Fikret Şerafettinoğlu, başta Çin olmak üzere Uzakdoğu ülkelerinde maliyetlerin arttığını vurguluyor. Bunun Avrupa pazarlarında kendilerine fiyat avantajı sağladığını dile getiren Şerafettinoğlu, moda üreten Türk firmaların hızlı teslimat yapmalarının da etkisiyle Avrupa pazarlarından daha fazla pay alacaklarını söylüyor.
Taner İKİIŞIK / Beta Ayakkabı Yönetim Kurulu Başkanı
“Anadolu’da ürettiriyoruz”
Ek vergiler sayesinde atıl kapasiteler devreye girdi. Çünkü 2014’ten sonra ithalat azaldı. Böylece rekabet gücümüz artmış oldu. Daha önce yılda 250 bin çift satarken şimdi yılda 600 bin çift satıyoruz. 2017’yi 150 bin çift üretimle kapatacağız. Bu rakam bizim ürün kategorimiz için çok iyi. Önümüzdeki yıl hedefimiz 180 bin çift. Geri kalanını dışarıda ürettiriyoruz. Gaziantep, Hatay, Konya, İzmir, Manisa ve İstanbul’da bize üretim yapan onlarca atölye var.
Bunlara modeli de hammaddeyi de biz veriyoruz. Bu firmalar tamamen bize çalışıyorlar. Bize üretim yapan bu atölyeler daha önce yılın birkaç ayı ancak çalışıyorlardı. Şimdi kapasiteleri tamamen dolduğu için başka müşteri de aramıyorlar. Bu atölyelerde toplam bin 200 kişi çalışıyor. Ek verginin yanı sıra devletin verdiği teşvikler de işimizi büyütmemizi sağladı. Satışlarımızın önümüzdeki dönemde daha da artacağını düşünüyorum. Fakat biz üretimimizi en fazla yüzde 10 daha artırırız. Geri kalanını yine Anadolu’daki tedarikçilerimize ürettireceğiz.
Hikmet ERASLAN / Dosso Dossi Holding Yönetim Kurulu Başkanı
“İhracat pazarlarımız hazır”
Hazır giyimden sonra ayakkabıda da departman store mağazacılığa girdik. Laleli’de sekiz katlı, toplam bin 500 metrekare kapalı alandaki mağazada 100’e yakın üreticinin kadın, erkek ve çocuk ürünlerini birçok ülkeye ihraç ediyoruz. Hazır giyim sektöründeki faaliyetlerimizden ötürü çeşitli pazarlarda geniş bir müşteri kitlemiz var.
Toptan mağazacılık ve butiklere yapılan satışlar konusundaki deneyimimizi burada da göstereceğiz. Faaliyetlerimiz arasına ayakkabı mağazacılığını da ekleyerek Türkiye’nin ihracatına daha fazla katkı sağlamayı hedefliyoruz. Ayrıca Türk ayakkabı sektörü son birkaç yıl içinde büyük bir aşama kaydetti. Sektördeki bu büyümeyi gördüğümüz için pazarda yerimizi almaya karar verdik. İlk yıl için satış hedefimiz 1 milyon çift fakat kısa sürede bu rakamın çok daha üzerine çıkacağımızı düşünüyoruz. Hazır giyimin ayrılmaz bir parçası olarak ayakkabı da artık Dosso Dossi Shoes markası adı altında fuarlarımızda yerini alacak.
Özbey M en
