Covid-19 İçin Teknolojik Ürün Geliştirme Yarışı

GOSB TEKNOPARK
X-ray tomografiyle virüs tespiti

GOSB Teknopark şirketlerinden Eravis, görüntü analizi ile kalite kontrol alanlarında hizmcr verirken, pandemiy-le birlikte x-ray ve bilgisayarlı tomografi resimlerinin derin öğrenme ile görüntü analizi konusunda bir proje üzerinde çalışıyor. Eravis Görüntü işleme Sistemleri kurucu ortaklarından Çağkan Ekici, “Geliştirmekte olduğumuz yazılım, x-ray ve bilgisayarlı tomografi resimlerinin buluta aktarılması ve bulutta derin öğrenme yazılımı ile analiz edilmesi sonrasında etkili kişilere koronavirüs test sonucu-nun web aplikasyon aracılığıyla bildirilmesini gerçekleştirecek. jş Bu sayede testlerin yapım aşamasında da risk altında olan sağlık çalışanlarından bağımsız, anlık ve yüksek doğruluk payına sahip bir test sistemi geliştirilmiş olacak. Yazılımın şu an son aşamasına geldik, kısa bir süre içerisinde yazılımın hastanelerde kullanılması ile ilgili gerekli mercilerle görüşmelere başlayacağız” diye konuştu.

İTÜ ARI TEKNOKENT
90 dakikada teşhis koyan kit

ITÜ ARI Teknokent içinde faaliyet gösteren Bioeksen firması ile Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (HSGM) Viroloji Laboratuvarı, ortak bir projeyle 90 dakikada koronavirüs teşhisi koyabilen bir patojen kiti geliştirdi.

Türkiye’de geliştirilen bu ileri teknoloji kitin sağlık personeline büyük ölçüde yardımcı olması bekleniyor. Bioeksen Kurucusu Canan Zöhre Ketre Kolukırık, “Salgın ortaya çıktığında, işbirliği içerisinde olan HSGM ve Bioeksen, Dünya Sağlık Örgütü rehberliğinde hızlı bir aksiyon alarak, iki hafta gibi kısa bir süre içerisinde salgına yol açan korona virüsün tespiti ile ilgili bir kit geliştirdi ve bu kitin üretimine geçildi” diye konuştu.

Daha önce biyoteknoloji alanında çalışmalarının bulunduğunu, bu nedenle koronavirüsle ilgili çözüm geliştirme konusunda kolay adımlar attıklarını belirten Kolukırık, “Türkiye için bir ilki gerçekleştirerek, yüzde 100 yerli ilk robotik moleküler analiz cihazını geliştirdik ve üretime geçtik” değerlendirmesinde bulundu.

AFYON ÜNİVERSİTELERİ
Ventilatör için UV ışınlı sterilizatör

Afyonkarahisar Kocatepe Üniversitesi (AKÜ), Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi ve Afyonkarahisar Devlet Hastanesi’nde çalışan Dr. Öğretim üyeleri Sadık Kağa, Uğur Fidan, Öğretim Görevlisi Dr. Elif Kağa ve Dr. Ahmet Murat Koyuncu, iki haftalık çalışmaları sonucu, Covid-19 salgınında yoğun bakım ünitelerinde kullanılan solunum cihazlarının ventilatörleri için “UV” ışın temelli cihaz geliştirdiler.

Hastaların soludukları havanın doğrudan cihazdan geçip yoğun bakım ortamına verilmesiyle viral yükün arttığını dile getiren Dr.Elif Kağa, “Bu da sağlık çalışanları için çok büyük bir tehlike. Normalde önerilen filtreler, bu konuda yetersiz kalıyor. Buradaki yükü bir miktar azaltsa da tam olarak sorunun çözümünde etkili olamıyorlar. Bizler de bu sorunun çözümünde çok daha iyi etki gösterebileceğini düşündüğümüz UV-C ışın temelli bir cihaz tasarladık. Bu cihazın asıl görevi, filtreden geçen havanın ortama verilmeden önce UV-C ışın hattından geçerek hastanın soluduğu havada bulunan virüsleri, etkisizleştirerek sağlık çalışanlarına çok daha güvenli bir ortamda çalışma fırsatı sunmak. Kısacası, şu anda ortama bu virüs yayılmadan kaynağında engelleyen bir sistem olarak bu cihazın prototipini geliştirmiş durumdayız” dedi.

İki haftada prototipi geliştirilen cihazın henüz dünyada bir örneği olmadığını dile getiren Kağa, “Bu cihazın en kısa sürede ürüne dönüşüp sahada kullanılması için tüm adımları atmayı planlıyoruz. Maliyeti de oldukça düşük. Maliyetinin 500 ila 1.000 lira arasında değişebileceği bir ön fizibilite çalışması yaptık. Seri üretimde bu rakamlar tabii ki daha aşağıya inebilir” diye konuştu.

ODTÜ TEKNOKENT
Evde solunum testi

ODTÜ Teknokent’teki toplam 23 araştırmacının geliştirdiği ‘Spirohome” isimli mobil teknoloji, koronavirüsü atlatan hastalarda ya da astım, KOAH, kistik fibrozis gibi kronik solunum hastalıklarından muzdarip kişilerin akciğer solunum fonksiyon testlerini evde yapmalarını sağlıyor. Teknoloji geliştiren uzmanlardan Merthan öztürk, özellikle pandemi sürecinde, yüksek risk grubundaki kronik hastalar ile Covid-19 tedavisi gören ve takibe alınanların akciğer fonksiyonlarının nasıl etkilendiğini test etmenin önemli olduğunu belirtti. Enfeksiyonun yayılma riskine karşın hastanelerde solunum fonksiyon testlerinin yapılmasının risk oluşturduğunu belirten Öztürk, hastaneye gitmeye gerek kalmadan evde yapılmasına imkan tanıyan mobil uygulamayı üç yılda geliştirdiklerini söyledi.

Portatif, hafif, elde taşınır ve pille çalışan test cihazının, ev ortamında kolaylıkla kullanım için tasarlandığım ifade eden Öztürk, “Cihaz,-akciğer fonksiyon parametrelerini, akım-hacim, hacim-zaman eğrilerini ve kişiye özel beklenen değerleri mobil uygulama üzerinde raporluyor. Akıllı telefonlarda sanal mağazalardan indirilen Spirohome Personal Mobile Uygulaması ile kullanılan ölçüm teknolojisi, telefonlara bluetooth ile bağlanıyor. Sonuçlar, hekim ile online paylaşılarak tedavinin seyrine dair erken ve daha doğru adımlar atılıyor” dedi.

Öztürk, mobil teknolojilerine koronavirüsle mücadele döneminde Avustralya ve İngiltere ile Avrupa ülkelerindeki hasta ve hastanelerde yoğun ilgi görmeye başladığını belirterek, teknolojiye geçen yıldan bu yana 45 ülkeden talep geldiğini anlattı.

CORONİTY SAĞLIK TEKNOLOJİLERİ
Çok amaçlı virüs engelleyici set

Covid-19 ile savaşmakta kullanılacak olan çok kullanımlı medikal maske ve UV sterilizasyon seti geliştirildi. “Maske formunda entegre cihazlar sistemi” olan Coronity, kullanıcısının Covid-19 ve benzeri virüslerden filtreleri ile günlük kirli ve tozlu havadan korunmasına yardımcı oluyor. Sensörleri ile kullanıcının sürekli olarak sağlığını korumayı amaçlıyor. Kullanıcının solunum sıklığı, öksürük miktarı ve vücut sıcaklığım ölçerek uyarı seviyesini yeşil-sarı-kırmızı olarak ayarlar. Işığı kırmızı olduğunda “belirgin semptom var /riskli bir durum bulunuyor” anlamında hem kullanıcısını hem de sosyal çevresini uyarıyor.

Coronity setinde, hava giriş filtresine entegre edilen, Dünya Sağlık Örgütü’nün yakın mesafe çalışan ve yüksek riskli sağlık personeli için onayladığı ve kullanılmasını önerdiği virüs ve bakterileri engelleyen N95 filtresi bulunuyor. Bu nedenle virüs ve bakteri gibi mikro organizmaları filtre ederek üst düzey koruma sağlayarak solunuma bağlı koronavirüs vc benzeri onlarca hastalığın bulaşmasını önleyebiliyor.

GAP İNŞAAT
Hava temizleme cihazı

Covid-19 ile yapılan mücadele için ülke çapında başlatılan seferberliğe, Çalık Holding şirketlerinden Gap İnşaat da, geliştirdiği hava temizleme cihazı ile katkı sağlıyor. Yurtdışında yaptığı sağlık projeleri ile güçlü bir deneyime sahip olan Gap İnşaat’ın yeni ürettiği cihazla, Covid-19 maruz kaldığı UVC ışığı yoğunluğu ve süresi sonucunda üründen her geçişte yüzde 99,9 oranında etkisiz hale getiriliyor. Taşmabil-me kolaylığıyla her yerde kullanılabilme özelliğine sahip olan havalandırma cihazı ile başta hastaneler olmak üzere tüm kapalı alanlarda havadaki virüslerin temizlenmesi sağlanıyor. Sadece yoğun bakım üniteleri yeterli değil, enfeksiyonu taşıyan hastalar, koridorlar ve sahra hastaneleri de dahil olmak üzere farklı kapalı mekanlarda kullanılmak üzere tasarlanan cihaz, fişe takılarak çalıştırılıyor.

İTÜ ARI TEKNOKENT
Koronaya karşı akıllı tulum

Teknolojileri yerlileştirerek Covid-19 salgını için faydaya dönüştürme kampanyasına ÎTÜ Çekirdek bünyesinde faaliyet gösteren Swenna, akıllı tulum projesiyle katıldı. Firma PVC malzemeden ısıya ve yırtılmaya dayanıklı sıvı geçirmeyen önlükleri sağlık personeline ekstra koruma sağlaması için üretiyor. Kurucu ortak Atakan Sayın “Bu süreçte sağlık çalışanlarımızı korumalıyız. Evimizden/atölyemizden çıkmadan nasıl yardım edebiliriz diye düşündük ve mevcut çanta üretim hattımızda önlük üretimine başladık, ilk başta kendi imkanlarımız ile 375 adet tekrar kullanılabilen sıvı geçirmeyen önlük üretip, çeşitli kollektifer aracılığıyla sağlık personeline bağışladık. Şimdi bunu daha ileriye götürüp tek kullanımlık, sıvı geçirmeyen ama hava geçiren, tüm vücudu saran koruyucu tulumlar üretmeye başladık. Bu konuda sayıyı artırabilmek için sponsor arayışımız devam ederken, bir yandan da pandeminin doğaya zararım azaltmak, tek kullanımlık olan bu tulumları nasıl dezenfekte edip defalarca kullanabileceğimizin Ar-Ge’sine devam ediyoruz” diye konuştu. Girişimcilerin çabuk harekete geçerek üretimlerini duruma göre adapte olabildiklerini hatırlatan Sayın, “Uzun süredir evden çalışmaya, video konferanslara alışkınız ama tüm işlerin evden çözülebileceğini tahmin etmiyorduk. Meğerse oluyormuş. Kendi şirketim adına bu süreci en az hasarla atlatabileceğimizi düşünüyorum. Türkiye’de bunları bağışlıyor olsak da kısa vadede hedefimiz ihracat. Girişimcilikte ‘runway’ denilen ve işletmenin hiç kazanamazsa ne kadar süre hayatta kalabileceğini anlatan bir terim vardır. Birçok girişimci şirket runway’i uzatmak, krizi en az hasarla atlatmak için uğraşıyor” diyor.

HEBLAB LABORATUVAR SİSTEMLERİ
Steril triyaj kabini

Eskişehir’de faaliyet gösteren firma koronavirüs vakalarını muayene eden doktorlann hastayla birebir temas etmesini önleyen “steril triyaj kabini” geliştirdi. Eskişehir Organize Sanayi Bölgesi’nde, yurt içindeki ve yurt dışındaki pek çok kurum ve kuruluşa anahtar teslim laboratuvar kurulumu gerçekleştiren firmanın ürünü, Covid-19 pozitif ya da şüphelenilen hastaların muayenesi sırasında doktorların hastayla yakın temasını engelliyor. Hasta ile doktorun giriş-çıkış kapıları ayrı olan kabinde iki faklı bölme yer alıyor. HEPA filtreleme sistemi ve ultraviyole (UV) ışıklar sayesinde sterilizasyonu kolaylıkla sağlanan kabinde, doktorun hastayı muayene etmesini kolaylaştıran iki camlı bölme yer alıyor. Tamamen yerli olarak tasarlanan örnek alma kabininin ilki Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Tıp Fakültesi Hastanesi’ne hediye edilecek.

ŞULE GUNER