Sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 9 arttı
BÜYÜMENİN öncü göstergesi sanayi üretimi 2020 Aralık’ta aylık yüzde 1.3, yıllık yüzde 9 artışla piyasa beklentilerinin üzerinde gerçekleşti. 2020 son çeyrekte takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 10.1 artarken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretimi yüzde 4.8 artış gösterdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜ1K) verilerine göre arındırılmamış verilerle sanayi üretimi Aralık’ta aylık yüzde 9.8, yıllık 12.1 artış gösterdi. Son çeyrek itibarıyla ise sanayi üretimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 10.2, bir önceki çeyreğe göre yüzde 11.7 arttı. Pandemide yaşanan ikinci dalgaya karşın sanayi üretiminde yılın son çeyreğinde yaşanan artış, Türkiye ekonomisinin 2020’yi pozitif büyümeyle kapatacağı yönündeki beklentileri teyit etti. Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda Aralık ayında Türkiye’nin G-20 ülkeleri arasında sanayi üretimini en çok artıran ülke olduğunu vurguladı.
TOPLAM CİRO AYLIK YÜZDE 0.4 AZALDI
TÜÎK geçen hafta Aralık ayı ciro endeksleri ile perakende satış endekslerini de açıkladı. Buna göre sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi Aralık’ta yıllık yüzde 28.6 arttı. 2020 Aralık’ta yıllık sanayi sektörü ciro endeksi yüzde 42.9, inşaat ciro endeksi yüzde 7.2, ticaret ciro endeksi yüzde 31.1, hizmet ciro endeksi yüzde 12.3 arttı. Aralık’ta toplam ciro endeksi aylık bazda ise yüzde 0.4 azaldı. Perakende satış hacmi Aralık’ta yıllık 0.6 artarken, aylık yüzde 4.2 azaldı. Perakende ciro ise yıllık yüzde 15.9 artış gösterirken, aylık yüzde 2.7 geriledi.
Marmara Üniversitesi öğretim Üyesi Prof. Dr. Burak Arzova, aylık cirodaki düşüşün en önemli nedenlerini konaklama ve yiyecek sektöründeki daralmanın yoğun şekilde devam etmesi ve kredi faizlerinde meydana gelen yükselişin cirolar üzerinde getirdiği etki olduğunu ifade etti. Kapanmalar devam ettiği sürece bu ciro kaybının parasal daralmayla devam edeceğini düşünen Arzova, “Ciro kayıpları vergi gelirlerinin tahsilatını ve önceden alınmış kredilerin geri dönüşünü olumsuz etkileyebilir. Hizmetler sektörünün acil doğrudan desteklere ihtiyacı var” dedi.
2020 CARİ AÇIĞI 36.7 MİLYAR DOLAR
Türkiye’nin cari işlemler hesabı 2020 Aralık’ta 3.2 milyar dolar, 2020 genelinde ise 36 milyar 724 milyon dolar açık verdi. Bu gelişmede hizmetler dengesi kaynaklı net girişlerin 1.16 milyar dolar azalarak 644 milyon dolara ve ikincil gelir dengesi kaynaklı net girişlerin 168 milyon dolar azalarak 80 milyon dolara gerilemesi etkili oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre Aralık’ta altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı 940 milyon dolar fazla verdi, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı, Aralık’ta yıllık bazda 329 milyon dolar azalarak 3.34 milyar dolara geriledi. Bu dönemde seyahat kaleminden kaynaklanan net gelirler, 295 milyon dolar azalarak 617 milyon dolar oldu. Birincil gelir dengesi kaynaklı net çıkışlar 529 milyon dolar azalarak 590 milyon dolara geriledi. Aralık’ta doğrudan yatırımlardan kaynaklanan net girişler 836 milyon dolar olarak gerçekleşti. Portföy yatırımları 5.2 milyar dolar tutarında net giriş kaydetti. Resmi rezervlerde bu ayda 6 milyar 734 milyon dolar net artış gözlendi.
Net hata ve noksan kaleminde Aralık’ta 734 milyon dolarlık kaynağı belirsiz para girişi olurken, 2020 genelinde 3 milyar 276 milyon dolarlık çıkış yaşandı. Tera Yatırım ekonomisti Enver Erkan, Aralık cari açık gerçekleşmesinin beklentilerin altında kaldığını vurgulayarak, yıllık bazda ise 2017’den sonraki en yüksek cari açık verildiğini kaydetti. Cari dengenin altın ithalatındaki artış nedeniyle bozulduğuna dikkat çeken Erkan, I 2021’de cari açık kompozisyonunun daha olumlu olmasının beklenebileceğini dile getirdi.
İŞSİZLİK ORANI YÜZDE 12.9
Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2020 Ekim, Kasım ve Aralık aylarını kapsayan Kasım döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 303 bin kişi azalarak 4 milyon 5 bin kişi oldu. TÜÎK verilerine göre işsizlik oranı Kasım’da 0.4 puanlık azalış ile yüzde 12.9 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranı Ekim dönemine göre 0.2 puan artış gösterdi. İstihdamı korumaya yönelik tedbirler, ücretsiz izin desteği, kısa çalışma ödeneği gibi uygulamalar, pandemide ikinci dalga nedeniyle yaşanan kapanmalar ve sezon koşullarının da etkisiyle tarım ve hizmet sektöründe yaşanan daralmaya karşı işsizlik oranındaki artışı sınırlı tuttu. Tarım dışı işsizlik oranı 0.6 puanlık azalış ile yüzde 14.8 oldu. Kasım’da 15-24 yaş grubunu kapsayan genç nüfusta işsizlik oranı bir önceki yılın aynı dönemine göre 0.9 puanlık artışla yüzde 25.4, istihdam oranı ise 3 puan azalarak yüzde 29.6 oldu. Kasım itibarıyla son bir yıllık dönemde istihdam edilenleri sayısı 1 milyon 103 bin kişi azalarak 27 milyon 66 bin kişi, istihdam oranı ise 2.7 puanlık azalış ile yüzde 42.9 oldu. Bu dönemde işgücü 1 milyon 406 bin kişi azalışla 31 milyon 71 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 3.2 puanlık azalış ile yüzde 49.3 olarak gerçekleşti.
Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Çetinkaya, pandemi sürecinin en ağır etkisini işgücü piyasasında görüldüğünü vurguladı, özellikle genç işsizliğinin ulaştığı düzeyin ekonomik ve sosyal duruma ilişkin en karamsar göstergelerden birini teşkil ettiğini belirten Çetinkaya, ivedi bir şekilde insan kaynağı planlamasına ihtiyaç olduğunu kaydetti. Çetinkaya, “Ülkemizin büyüme dinamikleri yüksek ama ne yazık ki bu büyümenin istihdam üzerine katkısını göremiyoruz.
Bu büyümenin kalitesini tartışmaya açıyor. Yüksek işsizlik, 2000’li yıllarda en temel problemlerimizden biri olageldi. Yüksek büyüme yıllarında dahi mevcut ekonomik yapıyla kaydedilen büyümenin istihdam yaratmaması, işsizliğin yüksek kalması, ülkemizde ‘istihdamsız büyüme’ olgusuna işaret ediyor” dedi.
Prof. Dr. Burak ARZOVA / Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi
“Büyüme tahminim yüzde 1.2-1.4 aralığı”
Yatayda seyreden bir sanayi üretimi ile karşı karşıyayız. Pandeminin ikinci dalgasında negatife geçmemiş sanayi üretimi için her şeye rağmen olumlu bir seyir izliyor denebilir. Aralık’ta en dikkat çekici nokta yüksek teknoloji üretiminin aylık yüzde 4.5 azalması. Yıllık değişim ise yüzde 5.5 ile yüzde 9’luk yıllık manşet sanayi üretiminin oldukça altında. Manşet yıllık sanayi üretimini aşan sektörler; imalat sanayi, ara malı imalatı, orta düşük teknoloji ve orta yüksek teknoloji olarak göze çarpıyor. Dayanıklı tüketim malında da ivmenin negatife döndüğünü görüyoruz. Ancak sermaye malı ve ara malı üretiminin aylık manşet üretim rakamının üzerinde gelmesi olumlu. Türkiye ihracatta dönüşüm yaşamak için mutlaka yüksek teknoloji ürünlerin hem üretimini hem de ihracat sepeti içerisindeki ağırlığını artırmak zorunda. 2020 büyüme tahminim yüzde 1.2-yüzde 1.4 aralığı.
Hikmet BAYDAR / 3. Göz Danışmanlık CEO’su
“GSYH’da sıfıra yakın büyüme bekliyoruz”
İmalat sanayi üretim artış endeksinin yüzde 9.5 olması global konjonktüre göre oldukça iyi. Ara malı üretimi yıllık bazda yüzde 12’nin üzerinde artarken son derece olumlu bir tablo çizdi. Ancak enerji üretim artışı yıllık bazda sadece 2.5 seviyelerinde kaldı. Perakende satış hacminin yıllık sadece yüzde 0.6 artış göstermesi bu enflasyonist ortamda pek de iyi bir veri değil. Yıllık bazda giyim ve ayakkabı sektöründe yüzde 18.6’lık daralma dikkat çekici. Bu veri iç piyasadaki durgunluğu açıkça ifade ediyor. Cari fiyatlardaki ciro artışının yüzde 15.9 olması biraz da maliyet enflasyonuyla alakalı. GSYH büyümesinin 2021 için yüzde 4 ün üzerinde olma ihtimali oldukça yüksek. 2020 yılını ise GSYH’nin hemen hemen sıfıra yakın büyümeyle kapamasını beklemekteyiz.
HÜLYA GENÇ SERTKAYA
