Türk Lirası Mevduat Faizleri Yüzde 8-11 Bandında
PANDEMİDE yaşanan tırmanış, parasal bollaşma, enflasyonda düşüşün kesilip hedeflerin üzerine çıkması, banka borçlanma faizlerindeki yükseliş, bütçe açığı gibi gelişmeler piyasalarda kredi ve mevduat faizlerine de yükseliş olarak yansıdı. Geçen hafta itibariyle bireylere ve işletmelere kullandırılan kredilerde faiz oranları yüzde 16’lara kadar yükselirken, bazı bankalarda internet veya mobil kanaldan açılan e-mevduatlara uygulanan faiz oranları yüzde 11’lerin de üzerine çıktı. Bazı küçük ölçekli bankalar yüzde 12 faizin üzerini telaffuz etmeye başladı. Böylece son bir ay içinde mevduat faizlerinde 5 puan, kredi faizlerinde ise 3-4 puanlık faiz yükselişi yaşandı.
Faizlerdeki bu yükselişin en temel nedenlerinden biri tartışmasız pandemi oldu.
Tüm dünyada ve Türkiye’de pandemi vakalarındaki tırmanışın önüne geçilememesi ve sürecin uzaması, ekonomilere de beklenen biçimde yansımaya başladı. Türkiye’de bu rüzgardan etkilendi. Son açıklanan ekonomik veriler pandemi döneminde alman özellikle kamusal kaynaklı parasal desteklerin faturasını ortaya çıkarmaya başladı. Parasal bollaşmaya dayalı artan, hatta patlayan tüketim çılgınlığı enflasyon verilerini hedeflerin üzerine taşırken, artan talep bütçe açığını da yine hedeflerden uzaklaştırdı.
KAMU HAREKETE GEÇTİ
Bozulan ekonomik veriler kamuyu da harekete geçirdi. Son iki haftada Merkez Bankası politika faizini yükseltmedi ancak bankalar arası piyasadaki faiz oranlarını önemli oranda yukarı çekti. Hali hazırda politika faizi yüzde 8.25’ler seviyesini korumasına karşın bankalar arası borçlanma piyasasında faiz oranları yüzde 11.5’lere kadar çıktı. Yani bir başka deyişle bankaların fonlama maliyetleri yaklaşık üç puan artış kaydetti.
Bu durum önce kredi ve hemen ardından mevduat faizlerine de benzer biçimde yükseliş olarak yansıdı. Çok değil daha bir ay önce mevduat faizlerini yüzde 6-6.5’ler seviyesine kadar indiren bankalar bugün yüzde 8.5-11.5 bandına yükseltti. Hatta bazı küçük bankalarda faiz oranları yüzde 13’lere kadar tırmandı. Kredi tarafında ise bir ay önceye göre faizlerde 3-4 puanı bulan yükselişler yaşanıyor.
UZUN VADEYE YÜKSEK FAİZ
Birçok banka bugün yalnız kısa vadeli değil uzun vadeli mevduatlara da çift haneli faiz teklif ediyor. Örneğin, Burgan Bank 32-91 gün vadeli mevduat açtırmak isteyen müşterilerine yüzde 12 faiz teklif ederken, vade 181-364 güne çıktığında faiz oranını yüzde 13.25’e çıkartıyor. QNB Fi-nansbank ise 100 bin TL’si olan müşterilerinin 32-45 gün vadeli mevduatına yüzde 8.45 faiz teklifinde bulunuyor. Para tutarı 1 milyon TL’ye çıktığında ise faiz oranı yüzde 8.70’e yükseliyor. Ancak banka 366-1100 gün arası vadeyi tercih eden müşterilerine yüzde 9.85 faiz uyguluyor.
Benzer durum Şekerbank’ta da geçerli. 32-49 gün vadeli mevduatlara yüzde 10.50 faiz teklif eden banka, vade 150 gün ile bir yıla yükseldiğinde faiz oranını da yüzde 11.50’lere çıkartıyor. Tabii bu örnekleri daha da uzatmak mümkün. Bugün birçok banka müşterilerini uzun vadeye yönlendirebilmek için bir ay vadeli mevduata göre uzun vadeli mevduatlara ya aynı faiz oranını ya da daha yüksek faizi teklif ediyor.
E-MEVDUAT DAHA CAZİP
Bankalar bu dönemde yeni mevduat müşterilerine özel faiz oranı vermeye devam ediyor. Ancak yeni müşteri tanımında oldukça farklı uygulamalar var. Bazı bankalar son bir ay içinde mevduat hesabı açtırmamış olmak gibi bir şart koşarken, bazı bankalar son altı ay veya son bir yılda mevduat hesabı olmaması şartım koruyor. Yani bu süreler içinde ilgili bankada mevduat hesabınız yoksa tanışma faizi veya hoş geldin faizi adı altında yeni müşterilere sunulan yarım puana varan ek faizden yararlanabiliyorsunuz.
Bu arada pandemi nedeniyle şube yoğunluğunu azaltmaya çalışan bankalar bugünlerde şubeden açılan mevduat hesaplarına internetten açılan mevduat hesaplarına göre daha düşük faiz vermeyi tercih ediyor. Amaç şube yoğunluğunu azaltıp işlemleri mobil veya internet bankacılığına yönlendirebilmek. İnternet veya mobil üzerinden açılan e-mevduatların faizi ise şubelere göre yarım ile bir puan arasında daha yüksek oluyor. Tabii bu faiz politikası bankadan bankaya da farklılık gösteriyor.
Faizlerde son günlerde yaşanan bu hızlı yükselişi değerlendiren bankacılar, mevduat faizlerinde yakın dönemde düşüş yaşanma ihtimalinin oldukça zayıf olduğu görüşünde. Hatta yılbaşına kadar geçecek süreçte daha yüksek ihtimal olarak kredi ve mevduat faizlerinde bir miktar daha yükseliş yaşanabileceği belirtiliyor. Bu nedenle faizde yükseliş beklentisinde olan bankaların bugünkü faiz oranları ile uzun vadeli mevduat toplamaya çalıştığı öne sürülüyor.
Zeki AKILLIOĞLU / Ekonomist
“Pandemi etkili oldu”
Mevduat faizlerinde çıkışın birkaç nedeni var. Birincisi, pandeminin beklenenden daha uzun sürmesi. Gerek Türkiye’de gerek dünyada pandemi vakalarındaki yeni dalga ekonomilerde büyük bir belirsizliğe neden oldu. Bu da faiz ve dövizde yükselişi birlikte getirdi. İkinci neden ise, pandemi nedeniyle ertelenen talebin haziran ve temmuz başında adeta patlaması. Bu süreçte kamu bankaları dahil bankacılık sektöründe düşen faiz oranları da talebin canlanmasını birlikte getirdi. Piyasaya likidite gelişi de faizleri yüzde 7’lere kadar geri çekti.
Sonuçta, bu likidite bolluğu ve talep patlaması sonrası indirilmiş olan enflasyon korunamadı. Bu süreçte Merkez Bankası politika faizini yüzde 8.25’te tutmasına karşın bankalar arası piyasada fonlama faizleri yüzde 11-11.25-11.50 seviyelerine kadar yükseldi. Bu da ticari yatırım kredilerinde faizleri yüzde 14-16 seviyesine taşıdı. Bireysel kredilerde de benzer yükselişler yaşandı. Şu anda yüzde 11 hatta yüzde 14 faiz var. Son bir ayda faiz oranları 3-4 puan yükselmiş oldu. Bu arada Doğu Akdeniz’deki gerginlik gibijeopolitik gerginliklerde faizlerdeki yükselişi destekledi. Mevduat faizleri indiği yüzde 6’lar seviyesinden 8-9-10 hatta ll’lere kadar yükseldi. Sıraladığım bu koşullarda kısa vadede değişiklik olmayacağı için şu anki şartlarda mevduat faizlerinin aşağı gelmesi zor görünüyor. Faizde iniş görebilmemiz için majör gelişmeler olması lazım.
Esin Çetinel
