Kırsal Alanlardaki Yatırımlara Hibe Yoluyla Destekler

Seracılık, kırsal turizm, kültür balıkçılığı, otel, pansiyon, restoran, meyve-sebze bahçesi, meyve sebze işleme tesisi, arıcılık, tıbbi ve aromatik bitkilerin işlenmesi, yerel ürünler, el sanatları… Projeler hibe yoluyla desteklenecek.

Projelerin yatırım bütçesi en düşük 5 bin, en yüksek 3 milyon euro olacak.

TARIM ekonomisindeki yüzyılların geriliğini bir ölçüde gidermek için önemli bazı adımlar atılıyor. Bu adımlardan en yenisi, TKDK’nın (Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu) Kırsal Kalkınma Programı kapsamında yaptığı yeni proje başvuru çağrısı oldu. Kurum, kırsal alandaki yatırımlara hibe yoluyla verilecek yeni bir destek programı duyurdu.

Bu kapsamda kırsal alanlardaki yatırımlara hibe (geri ödemesiz kredi) yoluyla destek verilecek. Projeler, 15 Şubat 2013’te kabul edilmeye başlanacak. Son başvuru tarihi ise 15 Mart 2013. Programın toplam bütçesi 236 milyon 482 bin curo. Kurum, kabul edilen tüm projelere yüzde 50 hibe desteği veriyor. Desteğin oranı bazı alanlarda yüzde 65’e kadar çıkıyor.

Kırsal Kalkınma Programı, hibelerden yani karşılıksız kredilerden oluşuyor. Dileyen herkes projesini hazırlayıp başvuruda bulunabiliyor. Ulusal kanunlarca tanınmış özel ve tüzel kişiler TKDK’nın istediği formatta bir iş planı hazırlayarak başvuru yapabilecek. Başvuru sahibi program kapsamında en fazla dört kez destekten yararlanabilir.

Dört desteğin hepsi de aynı tedbir kapsamında olabileceği gibi farklı tedbirlerde de olabilir. Peki, Kırsal Kalkınma Progra-mı’ndan daha önce yararlanan girişimciler nasıl bir yol izlemiş? Proje hazırlanırken nelere dikkat etmeli? Hangi alanlardaki projelere hibe desteği var? İşte bu konudaki tüm soruların yanıtla

BAŞVURULAR NASIL YAPILACAK?

Proje başvurularının yatırım yapılacak illerdeki TKDK il koordinatörlüğüne yapılması gerekiyor. Yatırımın uygulanacağı il dışında başka bir ile yapılan başvurular geçersiz sayılacak. Ayrıca TKDK merkezine yapılacak başvurular da kabul edilmeyecek. Başvuru paketini hazırlamak için ihtiyaç duyulacak bilgilendirme dokümanları elektronik ortamda tkdk.gov.tr internet adresinden ya da il koordinatörlüklerinden temin edilebiliyor.

Destek için TKDK tarafından herhangi bir teminat istenmiyor. Ancak başvuru sahibi, projeyi yürütecek mali güce sahip olduğunu iş planında göstermek durumunda. Ûz kaynakların yetersiz olduğu durumlarda banka kredisi kullanılabiliyor. Ancak projenin amacı ve sürdürülebilirliği için gerekli olan hiçbir taşınır ve taşınmaz, bankalara teminat olarak gösterilemiyor.

11 koordinatörlüklerinde ön kontrolleri yapılan projelerin nihai kontrol işlemleri TKDK merkezinde tamamlanıyor. Değerlendirme sonucunda uygun bulunan projeler, seçim kriterlerine göre en yüksek puandan başlayarak sıralanıyor ve ayrılan bütçe dikkate alınarak desteklenmek üzere seçiliyor. İşletme yeri mülkiyetinin başvuru sahibine ait olması gibi bir zorunluluk yok. Yani kiralama da yapılabiliyor. Ancak kira sözleşmesinin asgari proje uygulama süresinin ötesinde artı 5 yıllık dönemi kapsaması gerekiyor.

BAŞVURU KRİTERLERİ

Yalnızca ulusal kanunlarca tanınmış özel ve tüzel kişiler hibe için proje başvurusu yapabiliyor. Ancak, bunun ötesinde proje başvurusu için bazı kriterlere sahip olmak gerekiyor. Örneğin, bakanlık kayıt sistemine kayıtlı olmak gerekiyor. Çiftçi Kayıt Sistemi ya da diğer kayıt sistemlerinden herhangi birine kayıtlı değilseniz, son başvuru tarihinden önce kayıt olmanız ve ilgili belgeyi hibe başvurusuyla birlikte sunmanız lazım. Ayrıca, TKDK’nın istediği formatta bir iş planı hazırlanması zorunlu. Proje sonunda işletmenin ekonomik olarak sürdürülebilir olduğu iş planında gösterilmek zorunda. Proje sahibinin başvurusunu teslim ettiği dönemde devlete herhangi bir vergi veya sosyal güvenlik prim borcu olmaması gerekiyor, işletme sahibi 250’den az kişi istihdam etmeli ve yıllık ciro ya da bilançosu 25 milyon TL’yi aşmamalı. Yeni işletme kurulmasına, sadece ilde kapasite fazlası olmaması durumunda destek veriliyor.

SÜT ÜRETEN TARIMSAL İŞLETMELER

Süt üreten küçük ve orta ölçekli tarımsal işletmelerin modernize edilmesi, ilgili Avrupa Birliği (AB) standartlarına yükseltilmesi ve iyi tarım uygulamalarının hayata geçirilmesiyle ilgili projeler geliştirilebilecek. Bu destek kapsamında mevcut tarımsal işletmelerin modernizasyonu ve genişletilmesinin ya da yeni bir tarımsal işletme kurulmasıyla ilgili yapacağınız tüm projelere destek veriliyor. Bu alanda sunacağınız her bir projenin toplam değeri en az 15 bin, en fazla 1 milyon euro olarak belirlenmiş. Mevcut tesis en az 10, en fazla 120 süt ineği kapasitesinde olmalı. Süt veren koyun yetiştiriciliği yapıyorsanız, tesisiniz en az 50, en fazla 500 süt veren koyun kapasitesine sahip olmalı. Eğer süt veren keçi yetiştiriyorsanız, tesisiniz en az 50, en fazla 500 süt veren keçi kapasitesinde olmalı. 7, 8,9 baş süt ineği kapasitesine sahip tarımsal işletmeler, yatırımın sonunda en az 10 baş süt ineği kapasitesine ulaşacaklarına ilişkin taahhütname sunarak başvuru yapabilir.

MEYVE VE SEBZELERİN İŞLENMESİ

Malum, Türkiye’de tarımın birçok alt sektöründe küçük ölçekli üreticilerin egemenliği söz konusu. Bu üreticiler genelde ürünlerini piyasaya bireysel olarak sürüyor ya da ticari aracılara göndererek satmaya çalışıyor. Bu durum sektördeki ticarette belirsizlik yaratıyor. Oysa tarımsal ürünlerin pazarlamasının bu işle uğraşan güçlü ve etkin üretici grupları tarafından yapılması, ürün kalitesinden fiyatlandırmaya kadar pek çok konuda daha sağlıklı adımlar atılmasının ön koşulu. Buradan yola çıkan kurum, üretici grupların kurulmasına yönelik proje geliştirilenlere de hibe desteği verileceğini açıkladı. Bu kapsamda meyve ve sebzelerin işlenmesi ve pazar-lanması konusunda da çeşitli destekler var. Ayıklama, tasnif ve paketleme yapan ve entegre soğuk hava tesisleri bulunan küçük ve orta ölçekli işletmelerin geliştirdiği projeler destekleniyor. Depolama ve saklamaya yönelik soğuk hava depolarının kurulması, hasat zamanında ürünlerin turfanda kullanımının kolaylaştırılması, vb alanlarda geliştirilen projelere hibe veriliyor. Yapacağınız yatırımlar için hibe olarak en fazla 625 bin euro alabileceksiniz.

SU ÜRÜNLERİNİN İŞLENMESİ

Yeni su ürünleri tesisi kuranlar için su ürünlerinin soğutulması, işlenmesi, paketlenmesi ve pazarlanmasına yönelik makine ve ekipman alımı, su ürünlerinin HACCP hijyen koşulları çerçevesinde işlenmesi ve diğer kalite güvence sistemlerinin uygulanmasına yönelik yatırımlara destek söz konusu.

Su ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması kapsamında, örneğin su ürünleri işleyen bir tesis kurabilirsiniz. Mevcut tesisinizle ilgili proje başvurusu yapacaksanız işletmenin kapasitesine bakıldığı aklınızda bulunmalı. Örneğin, işleme tesisi yıllık en az 100 ton, en fazla 800 ton kapasitesinde olmalı.

Kültür balıkçılığı bölümünde ise, mikro ve küçük ölçekli balık çiftliklerin geliştirilmesi ya da kurulmasıyla ilgili projeler destekleniyor. Kültür balıkçılığı yapıyorsanız yıllık kapasiteniz en az 300 ton, en fazla bin ton olabilir. Bu kapsamda yapılacak yatırımlarda birden fazla su ürününün işlenmesiyle ilgili proje hazırlanabilir. Ancak burada dikkat edilecek husus, tek tek ürünler bazında kapasitenin değil, işletmenin toplam işleme kapasitesinin belirtilen limitlerde olması gerekiyor.

ÇİFTLİK FAALİYETLERİ

Bu alanda geliştirilecek projelerin yatırım miktarı en az 5 bin euro, en fazla 250 bin euro olarak belirlenmiş. Çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi programı kapmasında, mikro ve küçük ölçekli tarımsal işletmelere ve üretici örgütlerine, arıcılık yapanlara, bal üretenlere, tıbbi ve aromatik özelliği olan bitkileri eken, toplayan ya da bunları işleyip pazarlayanlara hibe veriliyor. Dağlık alanlarda ya da kadınların ve genç çiftçilerin sorumluluğunda başlatılacak projelere tanınıyor. Bu bölümde desteklenecek alanlar oldukça geniş tutulmuş. Örneğin, gezici arıcılık yapıyorsanız, kovanların gözetim ve bakımı için karavan alabilir ve bunun için hibe imkanlarından yararlanabilirsiniz. Arıcılık söz konusu olduğunda proje kapsamında faydalanıcı en az 50, en fazla 500 kovana sahip olmalı. Bal ve diğer arıcılık ürünlerinin işlenmesi ve paketlenmesi ve kovan üretimi söz konusu olduğunda ise kovan sayısı şartı yok.

MİKRO İŞLETMELER

Yerel ürünler ve mikro işletmelerin geliştirilmesi kapsamında, geleneksel el sanatları (nakış, cam eşya, sedef kakmacılığı, hasır dokuma, gümüş işleri, seramik üretimi, çinicilik, keçe yapımı, halı-kilim dokuma) destekleniyor. Burada aranan şart, projelerin kırsal alanlarda (nüfusu 20 binin altında olan yerleşim birimleri) olması. Bu konularla ilgili geliştirilecek projelerin harcama tutarı 10 bin ile 250 bin euro arasında değişiyor.

Harcama miktarı 10 bin euro’nun altındaki projeler kabul edilmiyor.

KIRSAL TURİZM İŞLETMELERİ

Çiftlik turizmi, pansiyon, otel, restoran, sportif aktivite, doğa gezisi, tarihi geziler ve benzeri alanlarda proje geliştirenlere de TKDK tarafından hibe veriliyor. Destek miktarı 15 bin ile 400 bin euro arasında değişiyor. Kırsal turizm programı kapsamında, mikro girişimciler veya çiftçiler tarafından kurulacak pansiyon, konaklama ve restoran tesislerinin geliştirilmesi, çiftlik turizmi tesislerinin kurulması ve geliştirilmesi, sportif akti-viteler, doğa gezisi, tarihi geziler gibi alanlarda geliştirilecek projeler destekleniyor.

Konaklama tesislerinin en fazla 15 yatak (tek-çift) kapasitesinde olması şartı aranıyor. Dağlık alanlarda başlatılan projelere ve kadınların sorumluluğunda yürütülen projelere öncelik veriliyor.

ET VE ET ÜRÜNLERİNİN İŞLENMESİ

Et ve et ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanmasıyla ilgili projeler de destek kapsamında. Bu bölümde mevcut işletmenin modernizasyonu, mevcut işletmelerde yeni tesis kurulması ya da yeni işletme kurulumu destekleniyor.

Bu kapsamda kesimhane, et işleme tesisi ve kombina kurabilirsiniz. Isıtma, tütsüleme, kürleme, olgunlaştırma, ma-rinasyon, kurutma, ekstrakte etme, eks-trüzyon gibi işleme yöntemleri veya bunların kombinasyonunun ilk ürüne uygulanması ve pazarlanması faaliyetlerinde bulunan tesisler destek kapsamında yer alıyor.

ET ÜRETEN TARIMSAL İŞLETMELER

Kırmızı et üreten tarımsal işletmeler için her bir projenin toplam değeri en az 20 bin, en fazla 1 milyon euro olarak belirlenmiş. Kanatlı eti üreten tarımsal işletmeler için her bir projenin değeri en az 15 bin, en fazla 500 bin euro olabiliyor. Bu bölüm kapsamında desteklenecek tarımsal işletmeler şu şekilde sıralanıyor:

Kırmızı et üreten ‘ tarımsal işletmeler en az 30 en fazla 250 baş sığır kapasitesine sahip olmalı. İşletme en az 100 en fazla 300 baş koyun kapasitesine sahip olmalı. Eğer keçi yetiştiriciliği yapılıyorsa işletme en az 100 en fazla 300 baş keçi kapasitesine sahip olmalı. Kanatlı eti üreten işletmeler için de kapasite sınırları var. İşletmenin dönem kapasitesi en az 5 bin en fazla 50 bin broyler olabilir. Eğer hindi yetiştiriciliği yapıyorsanız işletmenizin dönemlik kapasitesi en az bin en fazla 8 bin hindi kapasitesinde olmalı. Kırmızı et ya da kanatlı eti için yeni bir işletme kuracaksanız bu kapasite aralıklarında planlama yapmanız ve ona göre proje geliştirmeniz şart.

SUT VE SUT ÜRÜNLERİ

Süt işleyen işletmelerin günlük en az 10 ton, en fazla 70 ton kurulu işletme kapasitesine sahip olması gerekiyor. Eğer yeni bir işletme kuracaksanız yatırımın sonunda bu kapasite kriterlerine ulaşmanız şart. Günlük 10 tondan daha az kurulu işleme kapasitesine sahip olan işletmeler ise, yatırım  sonunda günlük en az 10 ton kurulu işleme kapasitesine sahip olacağını taahhüt etmek koşuluyla başvuru yapabiliyor.

Her bir projenin yatırım tutarı süt işleyen işletmeler için en fazla 3 milyon euro, süt toplayan üretici işletmeleri için 1 milyon euro olarak belirlenmiş.

Uygun harcama toplamı üst sınırın üzerinde olan başvurularda sınırı aşan kısım desteklenmeyecek. Uygun harcama toplamı alt sınırın altında olan (süt işleyen işletmeler için 50 bin euro, süt toplayan üretici örgütleri için 25 bin euro) başvurular kabul edilmiyor. Süt toplama merkezi bulunmayan bir kooperatif, yeni bir süt toplama merkezi kurmak için başvuruda bulunabilir.

İşte destek alan proje örnekleri

■ Amasya Barış Kahyaoğlu, 50 baş kapasiteli et sığırcılığı tesisi kurmuş. Alınan destek miktarı 183 bin TL.
■ Balıkesir: Burada faaliyet gösteren Umay Çiftlik Hayvanları isimli şirket, 411 bin TL destek alarak, 150 başlık sağmal koyun tesisi kurmuş.
■ Diyarbakır: Zozan Tarım Hayvancılık, 598 bin TL hibe desteği alarak Diyarbakır’da besi çiftliği kurmuş.
■ Hatay Yılmaz İpekçilik Tekstil Ve El Sanatları, 276 bin TL destek alarak mevcut tesisin geliştirilmesine yönelik bir proje geliştirmiş.
■ Hatay Bu ilde dikkat çeken başka bir proje ise zeytinyağı imalatıyla ilgili. Karaali Zeytinyağı, Hatay’da 283 bin TL’lik yatırımla yöresel zeytinyağı üretmek amacıyla bir tesis kurmuş.
■ Hatay Mehmet Baymış, yöresel tuzlu yoğurt ve dil peyniri üreten imalathanesini modernize etmiş ve kapasitesini artırmış. Bunun için 44 bin TL hibe almış.
■ İsparta Sütmet Tarım, 100 büyükbaşlık süt sağırcılığı tesisi kurmuş. Şirket, 927 bin TL hibe almış.
■ Konyi Mera Grup, 862 bin TL hibe desteği alarak keçi süt işletmesi kurmuş.
■ Kahramanmaraş: Süleyman Akbaş, 96 başlık süt üretim çiftliı kurmak için 624 bin TL hibe almış.
■ Kahramanmaraş: Kervan Pastanesi, süt ve süt ürürlerinin işlenmesi ve pazarlanmasına yönelik geliştirdiği proje kapsamında 1 milyon 901 bin TL hibe almış.
■ Kars: Atılım Eğitim, 471 bin TL hibe desteğiyle Sarıkamış’ta 5 katlı, 15 adet 1+1 süit odalı, restoran, kafeterya, fitness, turizm rehberlik odası, kayak kiralama odası, yöresel ürünler satış mağazası, çocuk oyun alanı olan Sarıkamış Atılım Rural Oteli’ni inşa etmiş.
■ Malatya: Yeşil Vadi Canlı Hayvan ve Hayvansal Ürünler, 834 bin TL destek alarak, 100 başlık süt inekçiliği tesisi kurmuş.
■ Malaty; Mustafa Necati Kölük, 549 bin TL destek alarak geliştirdiği proje sayesinde mevcut tavuk üretim tesisini Avrupa Birliği standartlarına getirmiş.
■ Ordu: Yakup Bayazıt, 226 bin TL destek alarak alabalık yetiştirme çiftliği kurmuş.
■ Samsun Barışçıl Gıda, 294 bin TL desek alarak pirinç üretim tesisi kurmuş.
■ Sivas Farklı bir girişime imza atan Erdoğan Toklu, 12 bin TL hibe desteği alarak doğal bal ve polen üretimiyle ilgili bir proje geliştirmiş.
■ Tokat: Naturel Tarım Hayvancılık şirketi, 1 milyon 474 bin TL hibe alarak 25 başlık besi çiftliği kurmuş.
■ Trabzon: Mehmet Cansızoğlu, 85 bin TL destek alarak et-balık restoranını yenilemiş.
■ Şanlıurfa Kadın girişimci Zeynep Muslu, 303 bin TL hibe desteği alarak Akçakale’de pansiyon açmış.
■ Şanlıurfa: Akyürek Kardeşler Güney Anadolu Tarım Yağmurlama Sanayi, 790 bin TL destek alarak besi çiftliği kurmuş.
■ Yozgat: Emir Alımlı isimli girişimci, 100 büyük başlık et üretim işletmesi kurmak için 465 bin TL hibe almış.

Ersan Çıplak / Para Dergisi