Örnek Başarılı Girişimler
Atar’ı Ingilizler aldı
2020’nin en önemli çıkışlarından birini Atar Labs yakaladı. Pandemi sürecinde İngiltere merkezli Micro Focus firmasına satılan Atar Labs’in Kurucu Ortağı Burak Dayıoğlu, “Bu exit’ten çok önce Micro Focus ile çalışmaya başlamıştık. İki yıl önce başladığımız teknoloji işbirliği sonrasında birlikte tamamladığımız projeler, bugün bu sonucu almamızda etkili oldu. Exit’e giden yolda hedeflerin doğru konulması gerektiğini düşünüyorum.
Daha yola çıkmadan ürünün potansiyel alıcıları kimlerdir, bu alıcılar hem teknoloji hem iş geliştirme yatırımlarını hangi yönde yapıyor gibi soruların yanıtları aranmalı. Girişimcilik oldukça çetin bir süreç. Bugün harika bir iş başardık dediğiniz günün ertesi sabahı çok zor bir güne uyanabiliyorsunuz. Dolayısıyla motivasyonu sürekli yüksek tutmak ve yaptığınız işe inanmak çok önemli.
Çok şanslıyız ki ülkemiz girişimcilik açısından pozitif ayrımcılığın uygulandığı bir ülke. Teknoloji geliştirme bölgeleri, çeşitli bakanlıklar, Tübitak, kalkınma ajansları ve sektörel kümelenmeler girişimcilere eğitim, network ve pazarlama gibi konularda başka hiçbir ülkede olmayan destekleri sağlıyor” diyor.
Ali KARABEY / 212 Yatırım Fonu Kurucu Ortağı
“En yüksek işlem hacmi yılı”
Ülkemizdeki girişim ekosistemi, bu yıl içinde şimdiden tarihindeki en yüksek yatırım ve satın alma işlem hacmini yakaladı. Satın alma işlemleri arasında ise dünyanın en büyük oyun şirketlerinden Zynga birkaç ay içinde hem Peak Games hem Rollic Games’i bünyesine kattı. Temmuz ayında portföy şirketlerimizden Insider ve Martı’nın yeni yatırım turu kapatmasıyla beraber 2020’de şimdiye dek girişimlerin aldığı yatırım tutarı 100 milyon doları geçti. Startup’lar belirsizlikten doğan ve belirsizlik ortamından fırsat yaratabilen yapılardır. Türk girişimcileri ise özellikle hızlı değişen sektör dinamiklerine karşı hızlı manevra yapabiliyor.
Dünya standartlarına oranla Türkiye az yatırımla çok değer yaratan bir ekosistem. 2019’da Avrupa’da kişi başına düşen yatırım miktarı 55 euro iken bugün Türkiye’de kişi başına düşen yatırım 1 euro civarında. Girişimlere tavsiyemiz, yatırımcılarla ilişkilerini uzun bir zamana yayabilmeyi ve yatırımcıların ihtiyaç duyabileceği bilgileri sıcağı sıcağına paylaşabilecek mekanizmaları tasarlayıp bir an önce hayata geçirmeleri. Bu yıl pandeminin etkisiyle bazı alanlar çok hızlı büyüdü. Eğitim, enerji ve mobil tıp teknolojileri üzerine çalışan girişimler gibi. Türkiye özelinde oyun sektörü güzel bir rüzgar yakaladı.
Serkan ÜNSAL / Startups.vvatch Kurucusu
“Artık hasat zamanı”
2010’dan beri girişim ekosistemimiz adım adım tohumlar attı, şu anda hasat yapılıyor diyebiliriz. Halen gayri safi milli hasıla açısından değerlendirirsek potansiyelimizin çok altındayız. İngiltere, Almanya ve Fransa’da her sene milyar dolar üzeri yatırım yapılıyor, biz ise 100-150 milyon dolar arası bantta yer alıyoruz. Güney Doğu Avrupa ve Ortadoğu bölgesinde ise top üç ülkeden biriyiz. Bu sene ilk yarıyılda melek ve VC’Ier 58 tane yatırım yaptı, bunların sadece 9’unde yabancı yatırımcı var.
Oran olarak çok kötü değil, özellikle bu sene pandemi nedeniyle her ülkede yabancı yatırımlar azaldı. Yatırım arayışında olan girişimcilere tavsiyem, yatırımcıların hangi aşamada hangi girişimciye yatırım yaptığını iyi çalışmaları gerekiyor. Yatırım alma potansiyeli olanlar unutmasın ki yatırım aldıklarında sorumlulukları artacak, daha çok çalışacaklar. Exit yapma potansiyeli olanlar tavsiyem ise, başka exit yapanlarla konuşsunlar.
Yabancı yatırımcıya gidenlere tavsiyem, Türkiye’den yatırım almadan yabancı yatırımcıya gitmeyin, size liderlik edecek yatırımcınız mutlaka yerli olsun. Yoksa size söyleyecekleri ilk şey “neden kendi ülkende yatırım alamadın?” oluyor.
Haluk ZONTUL/ DCP Yatırım Fonu Kurucu Ortağı
“Her çeyrekte 50-100 milyon dolar aktivite oluşuyor”
Son dönemde elde edilen başarılar elbette önceki dönemde yapılan yatırımların bir sonucu. Ama bu yatırımı salt parasal bir yatırım olarak algılamamak gerekir. 10 senedir sistemli bir şekilde oluşturulmaya çalışılan bir ekosistem var. 2020’de şimdiye kadar alınan yatırım ve satın almalar doğrultusunda dünyaya baktığımızda, İngiltere, Almanya, Fransa, Amerika, Çin ve İsrail ilk kısımda yer alıyor diyebiliriz. İlk kısımda her çeyrek 1 milyar doların üzerinde bir aktivite oluyor. Avrupa’daki diğer ülkeler ve Birleşik Arap Emirlikleri ikinci kısımda yer alıyor. Buradaki aktivite yaklaşık her çeyrekte 100-500 milyon dolar arasında oluşuyor.
Üçüncü kısımda ise Türkiye gibi ülkeler var. Türkiye’nin her çeyrek oluşan rakamı ise 50-100 milyon dolar aralığında. Türkiye’de yatırımlar yurtiçi ve dışından gelmekle beraber, satın almalar genelde yurtdışından geliyor. Holdingler ve büyük sanayi şirketlerinden herhangi bir alanda teknoloji girişimi satın alması ise çok nadir gerçekleşiyor. Oyun, sağlık teknolojileri ve Saas bu senenin önde gelen segmentleri oldu. Biz bunlara önümüzdeki yıllarda makine öğrenmesi ve siber güvenlik alanlarının da ekleneceğini düşünüyoruz.
Emre KURTTEPELİ / Endeavor Etkin Girişimci Destekleme Derneği Yönetim Kurulu Başkanı
“Her koşulda başarıya ulaşabileceğimizin göstergesi”
Pandemi döneminde bu tür yatırım ve satışların gerçekleşmiş olması her koşulda başarıya ulaşılabileceğimizin en önemli göstergelerinden. Özellikle Türk mobil oyun ekosisteminin hızlı gelişmesinden bahsetmek isterim. Bu başarıda şirketlerin artık yalnızca yerel değil, global düşünmeye başlaması önemli bir faktör. Türkiye’nin mühendislik alanında güçlü olması da bir diğer değer. Türkiye’nin global alanda kendini göstermiş olması yurt dışı yatırımcılarının ilgisini yeniden çekeceğimiz anlamına geliyor, bu da önümüzdeki dönemde farklı fırsatlar yaratabilir.
4-5 sene önce yurtdışından gelen yatırım boyutu ve trendi ne yazık ki bugün devam etmiyor. Son dönemde yatırımların tamamına yakını yurtiçi fonlarından geliyor. Endeavor girişimlerinden Insider ve Firefly, pandemi döneminde ayrı ayrı 30 milyon dolar üzerinde yatırım aldılar. Evde kalınan dönemde insan psikolojisine yönelik uygulamalara doğal olarak talep arttığından bu yıl Meditopia yatırımı şaşırtıcı olmadı. AnkaralI siber güvenlik şirketi Atar Labs’ın Micro Focus tarafından satın alınması ise, Türkiye’nin SaaS alanında da görünürlüğünün arttığının göstergesi diyebiliriz.
Barış ÖZİSTEK / Boğaziçi Ventures Yönetim Kurulu Üyesi
“Krizi fırsata dönüştürdüler”
2020’yi Türkiye teknoloji ekosisteminin en başarılı yılı olarak değerlendirebiliriz. Teknoloji yatırımlarına ve bu yatırımlara aracılık eden fonlara uzak duran kurumsal ve bireysel yatırımcıların ilgisinin arttığını gözlemliyoruz. Kur sayesinde teknoloji şirketleri Türkiye pazarına odaklanmak yerine uluslararası pazarlara çıkma gerekliliği hissettiler ve krizi fırsata dönüştürdüler. Dünyada değerlemesi resmi olarak 1 milyar doları aşan 486 şirket (unicorn) bulunuyor ve bunlardan biri Türkiye’den.
Girişimcilere tavsiyem yatırım almak için değil, başarılı bir iş kurmak için yola çıkmalılar. Yatırıma havadan gelen ve kolayca harcayacakları bir para olarak bakmamalılar. Yatırımcı ile konuşurken de veri temelli bir anlatım yapabilmeliler. Reklam yapacağız, viral olarak kendi kendine büyüyecek dedikleri zaman yatırımcıyı kaybettiklerine emin olabilirler. Türkiye oyun ekosistemi çok başarılı. 500’ün üzerinde küçük, orta ve büyük ölçekli oyun stüdyosu, uluslararası pazarlara dönük yüzleriyle değer katıyorlar. 160 milyar dolarlık dünya oyun pazarından daha da büyük pay alabiliriz.
Rina Onur ŞİRİNOGLU / 500 İstanbul Yatırım Fonu Yönetici Ortağı
“5 senedir fon sayısı artıyor”
Türkiye olarak yatırım tarafında hala komşularımıza veya benzer ekonomik büyüklüğe sahip ülkelere baktığımızda düşük seviyelerde kalıyoruz. Fakat çıkış turlarına bakıldığında, son birkaç senedir Avrupa’nın en büyük 10 çıkışı arasında hep bir Türk şirketi var. Son senelerde Yemeksepeti, Trendyol, Opsgenie, Gram Games, lyzico, Rollic ve Peak’in başarılı çıkışları bizi bu listelerde üst segmentlere çıkarmaya başladı. Son beş senede Türkiye’de faaliyet gösteren kurumsal yatırımcı ve fonların sayısında artış var.
Bu sebeple yönetilen miktarlar ve Türkiye’ye odaklanan finansman günden güne artıyor. Bunların yanı sıra, global vizyona ve hedefe sahip Türk girişimcisinin de artmasından sebep, yabancı yatırımcının daha fazla ilgisini çekmeye başladık. Insider, Getir, Meditopia gibi girişimlerin yatırım turlarının yabancı fonlar tarafından organize edilmesi, pozitif sinyaller. Bu yıl Türkiye’de özellikle oyun sektörü öne çıkıyor. Bunun yanı sıra yapay zeka ve makine öğreniminin merkezde oturduğu farklı dikeylerde de hareketlenme görmekteyiz. Bunların başında sağlık ve finansal teknolojiler gelmekte.
Yağız SÖZMEN / Core Finance Kurucu Ortağı
“Girişimci yatırımcısını tanımalı”
Bir fikrinize yatırım almak istiyorsanız veya fikrinizden yola çıkıp bir ürün ortaya çıkarttıysanız ama bu ürünü daha piyasada test etme şansınız olmadıysa veya henüz ciro üretmeye başlamadıysanız, en doğru yatırımcı kitlesi sizi şahsen tanıyan, size güvenen, başarılı olacağınıza ikna etmeniz daha kolay olan aile ve arkadaş çevreniz olacaktır. Ürününüz pazarda karşılık bulduysa ve hali hazırda bir ciro sağlıyorsanız, bu durumda en doğru yatırımcılar Venture Capital dediğimiz Girişim Sermayesi fonları olacaktır.
Yatırımcı karşısına çıkacak girişimciler için tavsiyelerim; yatırım materyallerini, şirketi anlatan bir tanıtım, değerleme beklentisi, yatırım miktarı ve sermayenin kullanılacağı alanları içeren dokümanları eksiksiz hazırlamış olmalı. Şirket iş modelini ve finansal projeksiyonları detaylı bir şekilde paylaşmaya hazır hale getirmiş olmalı. Strateji, rekabetçilik avantajı ve hedeflediği marketi belirlemeli. Yönetim takımını bir araya getirerek detaylı şekilde anlatmalı, tanıştırmalı. Yatırımcısını tanımalı, yatırımcısının beklentilerini anlamış bir şekilde toplantıya girmeli.
Gülsüm ÇIRACI / Startupfon Yatırım Platformu Kurucu Ortağı
“Büyük yatırımlar yabancılardan geliyor”
Exıt eden girişimcilerin bundan sonraki yatırımlarını ekosisteme veya farklı sektörlere yapmaları ekonomik değeri etkileyecektir. Yatırım alan girişimciler yatırımlarının bir kısmını istihdama kullanacaklardır ki bu durum da istihdamın artmasına katkı sağlayacak. Hala yatırım sayımız çok yüksek değil. Ekosistemdeki bazı problemlere rağmen Türk girişimlerin yabancı yatırımları alma konusundaki başarısı kesinlikle tartışılmaz. Startups Watch verilerine göre Türkiye dünya girişimcilik sınıflarına baktığımızda ikinci ligde diyebiliriz. Bu ligde Rusya, Avusturya, Norveç gibi ülkelerle beraber yer alıyor.
Büyük yatırımların çoğu yabancı yatırımcılardan gelmekte. Bu arada yatırım almış olmak bir girişim için kesin bir başarı göstergesi de değil. Mesela Rollic çok fazla yatırım almadan 21 ayda exit etmiş bir Türk girişimi. Girişimci eğer başarılı bir iş modeli kurarsa, gerçek bir soruna çözüm buluyor ve global pazarlara açılabiliyorsa yatırımcı için cazip hale gelecektir. Yatırımcılara gitmeden önce ise sunumlarını basit, anlaşılabilir ve güncel halde tutmaları gerekli.
İbrahim ULUKAYA / TRangels Melek Yatırım Ağı Kurucu Ortağı
“Yatırımcının ilgisini pazar payı çekiyor”
Pandemi teknolojiye çok daha hızlı adapte olmamızı sağladı. Bu yüzden teknoloji girişimleri daha değerli hale geldi. Startupların çıkış noktası, var olan bir problemi ne kadar ve nasıl çözebildiğidir. Bunu iyi anlayan girişimciler pratik iş modelleri geliştirdiler. Türkler olarak her zaman girişimcilik ruhu ile donanmışız. Büyük yatırımlar ve satın almalar yurt dışından gelmekle beraber, Türkiye’de yerleşik büyük şirketler stratejik olarak önemli gördükleri girişimlere de yatırım yapabiliyorlar.
Çekirdek aşamasındaki girişimlere yapılan yatırımların birçoğu Türk yatırımcılar tarafından yapılmakta. Yabancı yatırımcılar olgunlaşmış girişimleri alıp geliştirmek istiyorlar daha çok. Yatırım almak isteyen bir girişim için öncelikle iş modeli çok önemli. Yapılan işte pazar payı ne kadar büyükse, yatırımcının ilgisini daha fazla çekme potansiyeli oluyor.
Girişim sunumlarında karşılaştığımız en büyük sorun çok fazla tekniğe girilerek yapılan sunumlardır. Sunumlarını basite indirgeyerek anlatmaları yatırımcıların daha kolay anlamasını sağlayacaktır. Fatura kesip para kazanmaya başlamış olmak da önemli bir kıstas yatırımcı açısından.
Ürün Dirier / PARA
