Yeni Anayasa Süreci

Bu üç koşulun gereklerinin tam anlamıyla karşılandığı bir tartışma durumu, kuşkusuz ideal bir durumdur ve böyle bir ideal durum içinde oluşacak olan mutabakat temelinde ortaya çıkacak olan bir anayasanın da ideal bir anayasa olacağını kabûl edebiliriz. Yaşadığımız gerçek dünya ise bu ideal durumu çarpıtan, ekonomik, kültürel ve siyasî bir dizi faktörle sakatlanmış durumdadır.

TABULAR YIKILMALI

Yeni anayasa yapımında usûl, böylesi bir ideal duruma erişilmesini engelleyen faktörleri mümkün olduğu ölçüde etkisizleştirmeye yönelmelidir ve kuşkusuz bu yöneliş öncelikle mevcut toplumsal-siyasî durumda kamusal tartışmayı çarpıklaştıran faktörlerin somut olarak belirlenmesini gerektirmektedir. Türkiye’nin özel koşullarında, yeni anayasa yapım sürecinde izlenecek usûlün öncelikle dikkate alması gereken noktaları, bu bağlamda şöyle vurgulayabiliriz: (1) Mevcut anayasa düzeninin içinde yerleşik hâlde bulunan devlet kimliğine ilişkin tabular ortadan kaldırılmalıdır. (2) Yeni anayasa yapım sürecinde siyasî, kültürel ve ekonomik bakımdan güçsüz veya kenarda kalan birey ve grupların görüşlerine eşit saygı gösterilmelidir.

Dikkat edilecek olursa, bu genel usûl kurallarının gereğini yerine getirmek, büyük ölçüde, çağdaş demokratik rejimler için vazgeçilmez standartlar olarak belirginleşen temel hak ve hürriyetleri hiçbir kısıtlama ve çekince olmaksızın, en geniş ölçüler içinde kabûl etmeye bağlıdır. Bir diğer deyişle, tüm toplum üyelerini meşrû olarak bağlayıcı bir anayasaya erişebilmek, temel hak ve hürriyetlere en geniş ölçüde yer veren bir usûl içinde bu anayasanın oluşmasına bağlı olmaktadır. Yeni anayasanın, kendisini ortaya çıkaracak olan usûl kuralları içinde gözetilmesi gereken hak ve hürriyetleri mutlaka ve bu kez kısıtsız ve çekincesiz biçimde içermek zorunda olması da, aslında usûl-esas ilişkisinde usûlün esasa dönüşmesi gibi bir ilişki olduğunu göstermektedir. Bu da, anayasa yapım süreçlerinde bugüne kadar toplumu ve özgürlükleri dışlamış olan Türkiye’nin aslında tecrübesiyle sabittir. Umalım, bu tecrübeden gereken dersler çıkarılmış olsun.

Levent Köker