Gastronomi turizmi her ilde mümkün

MEZELER DİYARI HATAY

Ermeni, Arap, Fransız ve Osmanlı mutfağının özelliklerim barındıran Hatay, yemek ve mezeleriyle tam bir gastronomi kenti. Zengin bir tarihi ve kültürel birikime sahip, farklı dine inananların bir arada barış ve kardeşlik içerisinde yaşaması nedeniyle “hoşgörü kenti” olarak adlandırılan Hatay, 600 çeşit yemeği ve sıra dışı lezzetleri ile “Dünya Gastronomi Şehri” olmaya hak kazandı. Geçtiğimiz günlerde UNESCO’nun gastronomi alanındaki “Yaratıcı Şehirler Ağı’na girdiği açıklanan Hatay, Antep’ten sonra bu ödüle layık görülen ikinci şehir oldu. Hatay mutfağının UNESCO tarafından taçlandırıldığmı ifade eden Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş, “Hatay mutfağı dillere destan lezzetleriyle bu ödülü hak etmiştir” diyor.

Gastronomi Turizmi Derneği Marka Kentler Komitesi Başkanı Özgür ildir Öksüz, Hatay’ın meze çeşitlerindeki zenginliğine dikkat çekiyor. Hatay’da 683 meze çeşidinin bulunduğunu ifade eden Öksüz, falafelden tutun da humusa çok çeşitli ve renkli mezelerin tadı-labileceğini vurguluyor. Biberli ve katıklı ekmek tam yöresel bir lezzet. Buraya ‘künefenin başkenti’ demek yanlış olmaz. Hatay’a gelir gelmez ilk adresinizin bir künefeci olması şart. Kağıt, sini ve oruk kebapları da muhteşem. Öksüz, kabak ve ıspanaklı boranilerinin de mutlaka tadılması gerektiğini anlatıyor ve kentin gastronomi turizminden daha fazla pay almak için çalıştığını, 2021’de EXPO’nun Hatay’da yapılacak olması nedeniyle bu çalışmaların hızlandığını kaydediyor.

KEBAP CENNETİ ADANA

Acının, baharatın etle buluşmasının mükemmel sonuçlarını tadabileceğiniz Adana’nm bir gastronomi şehri olarak markalaşması için önemli adımlar atılıyor. Bu yıl ilk kez düzenlenen “Lezzet Fes-tivali”ne ev sahipliği yapan Adana tam bir kebap cenneti. Adana kebabının sırrının Torosların kekiğini yemiş küçükbaş hayvanların iyi etlerinin satırla el kıyması olarak hazırlanması, dinlendirilmesi, içindeki hafif baharat ve kısık alevde sık çevirip yağını mıhlayarak sabırla pişirmek olduğu söyleniyor.

Şırdan da Adana’nm en özel lezzeti. Koyunun dört midesinden biri olan şırdamn temizlenip içine baharatlı pirinç doldurulup dikilip pişirilmesiyle hazırlanıyor. Dinlenmişi ve sokakta yenileni makbul.

Kentin en özel tatlısı olan bici bici, sıcak Adana günleri için pratik bir serinletici. Karsambaç da yine yöresel serinletici bir içecek. Karsambaç, Toroslar?dan gelen karlarla bardakta pekmezin birleştirilmesi sonucu ortaya çıkmış. Bunalınca içebilirsiniz, zira sokaklarda çok sık satılıyor.

Adana’da yemek diğer birçok şehirde olduğu gibi sadece gündüz saatleri ile sınırlı değil. Geceleri de aynı lezzetleri bulmanız mümkün. Adana’da 24 saat açık olan onlarca mekana akşam 20.00’den sonra sokak lezzetçileri de ekleniyor.

EŞGİLİ YEMEKLERİYLE ÜNLÜ KAHRAMANMARAŞ

Otları ve en özel zeytinyağı ile sade bir Akdeniz mutfağı olarak düşünülen Kahramanmaraş, aynı zamanda et, tahıl, süt ve süt ürünleri özellikle de keçi yağı ve peyniri ile çok özel karma bir mutfak. “Kahramanmaraş Mutfak Kültürü ve Yöresel Lezzetler” kitabının yazarı Sabahat Küpekılıç, “Floramızın en etken çeşidi olan sumak bitkisinden elde ettiğimiz sumak ekşisini kullandığımız yemek çeşidi çok fazla. Yani yerli tabirle ‘eşgili yemeklerimiz’ baskın bir grup olarak kendini hissettirir. Ekşi ilavesi ile yapılan ekşili kıska tavası ve et ve patlıcanla yapılan ekşili kebapları sumak ekşisinin mutfağımızdaki değerim ortaya koyar” diyor.

Küpekılıç’m deyimiyle Maraş’m ızgara kebap çeşitleri doğal ortamda, yürüyen hayvan etiyle yapıldığından hayvanın yayıldığı otlaklardaki kekik kokusunu hissettirecek kadar lezizdir. Kelle-paça salonlarının sıklığı Maraş paçasının evrensel boyutta bir lezzet harikası olduğunun bir göstergesi. incecik kıtırlar halinde dökülen tarhanası, özel Maraş tavası, sömelek ve kallili köftesi, iç pilav kıvamına yakın bol baharlı, kuş üzümlü ve etli pilavı, eli böğründesi Maraş’m sayabileceğimiz önde gelen lezzetleri arasında başı çekenler. Tatlıya gelince elbette dondurması çok meşhur. Oldukça koyu kıvamlı olan bu dondurma keçi sütünden yapılıyor ve mis gibi salep kokuyor.

EN KÖKLÜ MUTFAK ŞANILURFA’DA

Çiğ köftenin anavatanı Şanlıurfa da Dünya Gastronomi Şehri adayları arasında. Tüm Restoranlar Lokantalar ve Tedarikçiler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl, Türkiye’de gastronomi şehri deyince ilk akla gelen şehrin Şanlıurfa olması gerektiğini savunuyor. Göbeklitepe’deki kazılarda ortaya çıkanların bilinen insanlık tarihini değiştirdiğini hatırlatan Bingöl, “Urfa, o dönemden bugüne kadarki süreçte çok çeşitli yemeklerin de anavatanı olmuştur. İnsanlık tarihinin bilinen en eski yemeklerinden biri çiğ köftedir” diyor. Urfa’nm gastronomi turizmi merkezi olması için çiğ köftenin tek başına bile yeterli bir sebep olacağını savunan Bingöl, bu lezzet eşliğinde yapılan kültür turlarının da paha biçilemez olduğunu anlatıyor.

Urfa’mn sayılamayacak kadar çok olan lezzetleri arasında patlıcanlı, domatesli kebap, ciğer kebabı, Urfa kebabı ve kazan kebabı, borani, çiğ köfte, yumurtalı köfte, içli köfte, içli köftenin haşlanmış olarak yapılan çeşidinin terbiyelenmiş iç yağla doldurularak yapılan hali lıklıkı köfte, lahmacun, ağzı açık, ağzı yumuk gibi yemekler ile şıllık, künefe, kadayıf, küncülü akit, baklava, kalbur tatlısı ile katmer gibi tatlıları öne çıkıyor.

80’lik delikanlıların avlusunda domino, tavla, dama, dokuz taş oynadığı Gümrük Hanı yeme ve içme için ideal bir konumda. Hanın hemen karşısında ciğerciler, tatlı isteyenler için kü-nefeciler var. Hanm her iki kapısı da çarşıya açılıyor; isot, biber salçası, kurutulmuş ürünler, baharatlar, fıstık alışveriş için ideal. Şanlıurfa’daki Mutfak Müzesi’nde ise kente özgü lezzetler ile mutfakta kullanılan eşyalar tanıtılıyor.

BAHARATLARIYLA MEŞHUR MARDİN

Mardin’e gidip de etkilenmeyen yoktur. Tarihi dokusu, müthiş taş mimarisinin yanı sıra damaklarda iz bırakan yemekleri de bu şehri unutulmaz kılıyor. Mardin mutfağı özelliğini yörede yetişen baharatların çeşitliliği oluşturuyor; tarçm, kişniş, mahlep, zencefil, yeni bahar, sumak, pul biber ve bademi kentin mutfağına zenginlik katan malzemeler olarak nitelendirmek mümkün.

Ekşili erik yahnisi olan alluciye, kuzu but, badem, sarımsak ve yenibahar karışımıyla yapılan dobo, yoğurtlu çorbası lebeniye, işkembe dolması kibbe, Mardin usulü içli köfte irok, soğan kebabı, kaburga dolması, içinde kuşbaşı doğranmış kuzu eti ve çağla bulunan fir-kiye, kapalıjahmacun ya da pide olarak düşünebileceğiniz sembusek sayabildiğimiz lezzetler arasında.

Mardin çöreği kiliçeyi de tatmadan olmaz. Kiliçe, un, şeker, süt gibi temel malzemelerin karışımıyla yapılıyor ve mahlep, tarçm, anason ve rezene gibi farklı tatların biraya gelmesiyle ortaya çıkıyor.

Ülkemizde kültür turizminin vazgeçilmez bir durağı olan Mardin, gastronomisiyle de çok turist çekiyor. Burada gastronomi denilince akla bir isim geliyor: Ebru Baybara Demir. Kent merkezindeki Cer-cis Murat Konağı yöresel lezzetlerin sunulduğu mükemmel bir restoran. Bu restoranın İstanbul’da da şubeleri açılmış durumda.